Eugenika niemiecka
-
Volk i kolonie wewnętrzne w Rzeszy (EuN7)
Obrazek: Bociany, Józef Chełmoński (1900 r.) – obraz polskiej wsi Volk i kolonie wewnętrzne oraz osadnictwo w Rzeszy Wraz z rozprzestrzenianiem się idei rasistowskich narastał radykalizm utopijnych kolonii. W postulatach życia w zgodzie z naturą nie wolno było troszczyć się o słabych, ale wspierać „obiecujące szczepy”. Kolonie miały pielęgnować czystość rasy aryjskiej. „Aryjczycy rasowo nieskażeni muszą sami umacniać w sobie szlachetność krwi płynącej w ich żyłach. Powstawanie arystokracji aryjskiej i aryjskich wojowników winno być […] rezultatem selekcji i selektywnego rozmnażania”. Volk i kolonie wewnętrzne wg Hentschela Willibald Hentschel (1858–1947) studiował fizykę i chemię, a następnie biologię (był asystentem Ernsta Haeckela), związany był też z Ligą Monistów. Współtwórcą (obok Haeckela) i działaczem…
-
Ruch volkistowski – „duch germański” (EuN6)
Obrazek: wieś współczesna w Szwajcarii. Zapewne wieś w XIX wieku, gdy rozwijał się ruch volkistowski, wyglądała inaczej, skromniej. Jednak to właśnie wieś, a nie miasto, uprawa roli, a nie przemysł oraz prosty lud wiejski, a nie inteligencja pracująca – miały zapewnić odrodzenie narodu niemieckiego. Miały przywrócić mitycznego „ducha germańskiego”. Geneza ruchu volkistowskiego Badając genezę ruchu volkistowskiego przed I wojną światową, można dojść do oczywistego stwierdzenia, że Ernst Haeckel odgrywał doniosłą rolę w jego powstaniu i rozwoju. Jak zauważa Daniel Gasman (specjalista w dziedzinie historii europejskiej tego okresu), wszyscy propagandziści Volku byli niewątpliwie pod dużym wpływem jego nauczania. Stanowił on także inspirację i źródło wiedzy dla innych rozmaitych nurtów intelektualnych, które…
-
Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela (EuN5)
Obrazek: „Walcownia żelaza”, fabryka w Berlinie; autor: Adolph von Menzel (1872–1875) Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela nie odegrał większej roli w kształtowaniu eugeniki niemieckiej. Może dlatego, że zmieniał poglądy, które zresztą nie były nader radykalne. Co ciekawe, był dobrze wykształconym niemieckim antropologiem i zoologiem. Studiował też medycynę i filozofię, zrobił doktoraty w obydwu tych dziedzinach, jak podaje P. Weindling). Wprawdzie krytykował swojego mistrza, ale jednocześnie przyczynił się do spopularyzowania poglądów jeneńskiego profesora. Mimo krytycznego podejścia do swego nauczyciela Haeckela, Ludwig Woltmann (1871–1907), podtrzymywał także zarzut pod adresem opieki medycznej oraz wszelkich form pomocy społecznej. Twierdził, że utrudnia to naturalny proces selekcji i pogłębia procesy degeneracji. W rozprawie Teoria Darwina i…
-
Wilhelm Schallmayer (EuN4)
Obrazek: Chiny – uprawy rolne. Wilhelm Schallmayer przebywał jakiś czas w tym ciekawym kraju i twierdził, że Chińczycy nie są wcale gorsi od rasy białej. Jednym z czołowych kontynuatorów Haeckela był jego uczeń, lekarz i uczony Wilhelm Schallmayer (1857–1919). Za początek zaangażowania Schallmayera w eugenikę można przyjąć jego pierwszą publikację z 1891 r. Był to krótki traktat O zagrażającym zwyrodnieniu fizycznym narodów cywilizowanych i upaństwowieniu stanu lekarskiego. Autor wyrażał w nim lęk o kondycję zwłaszcza cywilizacji zachodniej, a w szczególności narodu niemieckiego. Inny jego traktat – Dziedziczność i selekcja w historii życia narodów, z 1903 r. – stał się „podręcznikiem” dla pierwszej generacji eugeników. Dotarł do ogromnej liczby czytelników, a znaczne jego partie…
-
Eugenika niemiecka – higiena ras (Rassenhygiene) (EuN3)
Obrazek: Proklamowanie Cesarstwa Niemieckiego (1871 r.) Eugenika niemiecka – higiena ras (Rassenhygiene), to ideologia stworzona w celu zachowania „czystości rasy” i pozbycia się elementów zwyrodniałych. Za takie uznane były osoby chore, niedorozwinięte oraz narody uznane za niższe. Eugenika miała zapobiec postępującej degeneracji cywilizacji zachodniej, jaką wówczas, w XIX w., dostrzegano. Rasa nordycka uznana została za rasę najbardziej „czystą”, zdolną dokonać odnowy biologicznej i zahamować lawinowy wzrost degeneracji fizycznej i umysłowej. Obrazek: Na podium: czołowa postać – cesarz Wilhelm I, po jego lewej – następca tronu Fryderyk, po prawej – wielki książę Fryderyk I Badeński; centralnie: w jasnym mundurze – Otto von Bismarck, premier Prus, rzecznik zjednoczenia Niemiec, kanclerz II Rzeszy…
-
Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej (EuN2)
Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej, to drugi wpis z tego cyklu. W epoce sukcesów biologii ewolucyjnej postępowała tendencja do biologizacji społeczeństwa, czyli traktowania społeczeństwa w taki sposób jak organizm biologiczny. Zaczęto porównywać świat zwierząt ze strukturą społeczną. Nastąpiły przewartościowania w perspektywie antropologicznej: człowiek przestaje być indywiduum, a zaczyna być elementem (detalem) w jednolitym „organizmie społecznym”. Człowiek jest „kolonią komórek”, tzn. nie posiada indywidualności, a zatem jednostkę można poświęcić dla dobra społeczeństwa, państwa. Twierdził tak profesor zoologii i filozof uniwersytetu w Jenie – Ernst Haeckel (1834–1919) – obrazek powyżej. Jednostka a społeczeństwo Znamienne dla Haeckela było akcentowanie harmonijnej współpracy między jednostkami dla dobra całego organizmu, jakim jest społeczeństwo. Sprzyjało to…
-
Ernst Haeckel – „niemiecki buldog Darwina” (EuN1)
Ernst Haeckel – „niemiecki buldog Darwina”, to ten, który adaptował ewolucjonizm i darwinizm na terenie Niemiec i który zapoczątkował eugeniczny proces doskonalenia i zarazem rozumienia społeczeństwa. Nazwany „niemieckim buldogiem Darwina” – torował drogę niemieckim darwinistom i eugenikom, wytykając zgubne skutki opieki medycznej i filantropii. Obrazek wyróżniający: Stara, groteskowa rekonstrukcja pitekantropusa, zwana Pithecanthropus europaeus (alalus), studium przygotowawcze G. von Maxa. Obraz olejny był prezentem urodzinowym (w 1894 r.) dla Ernsta Haeckela. E. Haeckel (1834–1919) był uczonym, głównie zoologiem i filozofem, profesorem na uniwersytecie w Jenie. Odkrył i opisał tysiące gatunków zwierząt. Wydał mnóstwo prac naukowych z własnymi rysunkami. Był też prekursorem eugeniki niemieckiej (o czym będzie w następnym wpisie) oraz twórcą Ligi…
-
Hans Günther – teoretyk rasizmu niemieckiego (Ra5)
Obrazek: Kobieta romska z niemieckim oficerem policji i nazistowskim psychologiem, dr Robertem Ritterem Hans Günther – główny teoretyk rasizmu niemieckiego w okresie międzywojennym – podzielał poglądy swoich poprzedników. Głównie A. Gobineau i H.S. Chamberlaina, którzy twierdzili, że zewnętrzne piękno wyraża wewnętrzne cechy człowieka. Ten subiektywnie pojmowany kanon piękna próbowano następnie uzasadnić w sposób naukowy i niebudzący wątpliwości. W zadanie to wprzęgnięto młode wówczas dziedziny nauki, takie jak antropologia czy ewolucjonizm. Rassengünther Hans Friedrich Karl Günther (1891–1968) antropolog, biolog, lekarz i pisarz polityczny, z tytułem profesora od 1935 r. Na uniwersytecie w Berlinie wykładał nauki o rasie, biologii człowieka i etnografii wsi oraz socjologii. Jest uważany (poza Chamberlainem), za głównego ideologa rasizmu…
-
Houston Stewart Chamberlain i jego teoria rasowa (Ra4)
Obrazek: Rynek w Bayreuth, rodzinnym mieście Wagnerów, gdzie bardzo często przebywał u nich swego czasu (spowinowacony z rodziną Wagnerów) Houston Stewart Chamberlain a także gościł Adolf Hitler. W końcu XVIII stulecia na Zachodzie, a przede wszystkim w państwie niemieckim, rozszalała się psychoza, która objawiała się w lęku o przyszłość ludzkości. Symptomy tego widoczne były – jak sądzono – w upadku człowieka, kultury, cywilizacji. Tworzono zatem pośpiesznie rozmaite teorie rasowe (m.in. teoria o sygnaturze, teoria frenologii), z których najbardziej popularną okazała się teoria ras Arthura de Gobineau. Gobineau poświęcił swój czas na poszukiwanie rasy, która byłaby w stanie podźwignąć kulturę zachodnią z upadku. Aryjski ideał piękna Wyrazicielem tych poszukiwań stał się również Houston…
