Filozofia społeczna i polityczna
Filozofia społeczna i polityczna, to rozległy dział filozofii. Dotąd umieszczałam wpisy o tej tematyce w kategorii Filozofia, ogólnie. Sądziłam, że nie będzie wiele postów z tej dziedziny. Zmieniłam zdanie. Tematyka społeczna i polityczna nie kojarzy się z filozofią, jeśli nie będzie to ujęcie filozoficzne, jak to jest w tym wypadku.
-
Państwo jako konieczność dziejowa. W obronie państwa (3)
Państwo jako konieczność dziejowa. W obronie państwa (3) Opozycja państwo a wolność Opozycja: państwo ↔ wolność, jest sprawą dość oczywistą. Ich ranga i zakres znajdują się – jak sądzę – w relacji odwrotnej proporcjonalności. Te dwie kategorie państwo i wszelkie jego instytucje jako ośrodki władzy z jednej strony oraz obszar wolności, samostanowienie, swoboda działania ze strony drugiej, wzajemnie się wypierają, spychają, są sobie przeciwstawne. Zakres jednej kategorii determinuje zakres kategorii drugiej. Im większa potrzeba wolności, tym mniejsza zgoda na rygoryzm państwowy. Wszelkie instytucje państwowe, przez człowieka maksymalizującego potrzebę wolności, postrzegane są w kategoriach ucisku i przymusu. Państwo i jego politykę widzi on jako coś, co ogranicza jego swobodę działania i…
-
Tolerancja zamiast Prawa. W obronie państwa (2)
W obronie państwa (2) Tolerancja zamiast prawa: odwrócenie priorytetów Istnienie wspólnoty zakłada milcząco istnienie czegoś wspólnego dla wszystkich jej członków. Jeśli nawet uda się ustalić pewne wspólne cele, to pozostają one nienaruszalne jedynie na poziomie założeń, mimo że, zdawałoby się, ludzie pragną podobnych dóbr i cenią podobne wartości. W praktyce jednak ujawniają się poważne rozbieżności i cele się „rozjeżdżają”. W wielkiej mnogości charakterów, postaw, światopoglądów, potrzeb i priorytetów – trudno stworzyć jakiś uniwersalny porządek, ku zadowoleniu wszystkich. Wizja świata, wizja ładu politycznego i prawnego, pozostanie raczej czymś przyporządkowanym danej jednostce. Aczkolwiek, możliwa jest tymczasowa zbieżność interesów i celów oraz zbieżne deklaracje w sferze wartości. Podejście liberalne Trzeba zauważyć, że rozumowanie…
-
W obronie państwa: Niedostatki na szczytach władzy (1)
W obronie państwa (1) Racjonalizm – racjonalność (jako Wstęp) W europejskiej tradycji filozoficznej człowiek uchodzi za wolny i racjonalny podmiot osobowy. Racjonalność, czyli rozumność ma być nieodłączną cechą człowieka (homo est animal rationale). Z racjonalizmu wywiedziono semantycznie racjonalność, która odtąd miała zapewnić panowanie człowieka rozumnego nad przyrodą i sobą samym. Niekiedy uważa się, że istnieje wewnętrzna sprzeczność między atrybutywną racjonalnością człowieka, a racjonalnością orzekaną o jego poglądach i czynach. Mimo że każdemu się wydaje, iż kieruje się racjami rozumu w stopniu dostatecznym, to jednak nader często człowiek bywa krytykowany za brak racjonalności w myśleniu i działaniu. U schyłku Oświecenia dokonano istotnego przeformułowania racjonalizmu filozoficznego (którego wyrazicielami byli oprócz Parmenidesa, Platona…
-
Dylematy demokracji i oczywiste przeszkody
Dylematy demokracji i oczywiste przeszkody. Materiał przedstawiony poniżej, to teoria. W praktyce było zazwyczaj gorzej, znacznie gorzej. Było, gdyż teraz – jak się zdaje – jest jeszcze gorzej lub całkiem inaczej. Praktyka w niewielkim stopniu przystaje do teorii. Łamane są niemal wszystkie zasady demokratycznego państwa, niezależnie czy ufundowanego głównie na założeniach demokracji Locke’a, czy demokracji Rousseau. Nie trzeba daleko szukać. Wystarczy przyjrzeć się, jak w praktyce działa Unia Europejska. Dlatego dylematy demokracji poniżej przedstawione, może już nie odzwierciedlają adekwatnie obecnego status quo państw, nazywających się „demokratycznymi”. Demokracja to fasada, to pustosłowie, to wreszcie przyjęcie tego modelu ustrojowego, aby można było robić, co się chce, mówić co się chce i to wszystko…
-
Alfred Rosenberg. Jeden z głównych ideologów nazizmu (RzN9)
Obrazek: 1 września 1939 r. Niemcy wkraczają do Polski. (Jest to zdjęcie propagandowe, a w rzeczywistości zostało wykonane na przejściu granicznym w Gdyni Orłowie 14.09.1939). W kształtowaniu poglądów Hitlera (ale także i całej elity nazistowskiej), zwłaszcza o rasach i kulturze, począwszy od Stowarzyszenia Thule znaczącą rolę odgrywał Alfred Rosenberg, a w budowaniu ideologii narodowosocjalistycznej – jeszcze większą. Przejął po Dietrichu Eckarcie redagowanie pisma „Völkischer Beobachter”. Rosenberg był prawdziwym „wychowankiem ideologicznym” Eckarta. Po powrocie z Rosji w 1918 r. zjawił się w wydawnictwie Eckarta i razem redagowali pisemko „Auf Gut Deutsch”, później „Völkischer Beobachter”. To ostatnie, czytali nie tylko członkowie partii, którzy mieli obowiązek prenumeraty. Wkrótce stało się źródłem informacji o…
-
Uczeni wobec nazizmu (RzN8)
Obrazek: Studenci palą książki, 1933 r., Berlin, Opernplatz. Uczeni wobec nazizmu Liderzy ruchu nazistowskiego nie musiał szczególnie mocno poszukiwać umocowania idei narodowosocjalistycznych, a wręcz odwrotnie: to pewne idee wykreowały narodowy socjalizm. Ruchowi zależało na włączaniu rozmaitych organizacji z ich bagażem ideologicznym. Chodziło o to, aby narodowy socjalizm stawał się silniejszy i miał możliwie jak największe oddziaływanie. Z czasem niektóre drobniejsze czy mniej popularne w narodzie niemieckim idee podłączały się do ruchu nazistowskiego. Wspierały, a nawet mu przewodziły. Ich krzewiciele pragnęli oczywiście zrobić w ten sposób karierę, tj. przybrać na znaczeniu, aby zdobyć zwolenników i uznanie. Chcieli przeforsować i wpoić Niemcom swoje poglądy. Jednakże sam rdzeń ideologiczny, ruch zaczerpnął z przeróżnych…
-
Nowa religia w Rzeszy Niemieckiej (RzN7)
Obrazek: Symbol SS, Schutzstaffel (oddział ochronny) Nowa religia w Rzeszy Niemieckiej była w fazie tworzenia, a świadczyć o tym mogą liczne wypowiedzi liderów nazistowskich oraz niezwykły i ścisły związek z okultyzmem [patrz poprzedni wpis]. Ideologia nazizmu była nie tylko doktryną polityczną, ale miała w sobie także coś z religii. Wiele jej wątków nawiązywało do starogermańskiej pogańskiej religii, a Hitler miał być kimś w rodzaju proroka, mesjasza tej aryjskiej religii. Ze swastyką zamiast krzyża. Z manifestacjami, które parodiowały w karykaturalny sposób chrześcijańskie procesje. Także z osobą Adolfa Hitlera – bóstwem (nazywanym niekiedy „czarnym mesjaszem”), które już tu, na ziemi, ziści marzenia swych wyznawców. Nowa religia w Rzeszy Niemieckiej nieoczywista dla wszystkich badaczy…
-
Okultyzm w Rzeszy Niemieckiej (RzN6)
Obrazek: Zamek Wewelsburg, słynny z obrad okultystów nazistowskich Okultyzm w Rzeszy Niemieckiej był w zasadzie od samego początku ukrywany i generalnie dostępny jedynie dla wybranych. Mówiąc „od początku” mam na myśli okres zalążków ruchu narodowosocjalistycznego, chociażby najpierw w teorii, doktrynie ideologicznej. Każda publiczna wzmianka o roli okultyzmu w wykreowaniu nazizmu i późniejszych praktykach okultystycznych była wyśmiewana. A nawet historyczne fakty mówiące o uczestnictwie niektórych wysokich dygnitarzy nazistowskich w misteriach okultystycznych były bagatelizowane i uznawane za niepoważne. Aż do początków XXI w. ukrywano rolę okultyzmu w powstaniu ruchu narodowosocjalistycznego i jednocześnie wykreowaniu Hitlera. Dopiero w ostatnich kilku latach historycy zwracają uwagę na siłę, która obok innych istotnych źródeł doktryny nazistowskiej, zapładniała umysły…
-
Indywidualizm czy solidaryzm społeczny (Ind3)
Obrazek: Mówi się „wolny jak ptak”. Ale czy ptaki są naprawdę wolne? I czy mają tego świadomość? Ostatni (trzeci) wpis na temat indywidualizmu Indywidualizm czy solidaryzm społeczny zawiera krótkie rozważania o tym, czy konieczny jest wybór pomiędzy jednym a drugim? Radykalny indywidualizm jest nie do pogodzenia z solidaryzmem społecznym. Wiele państw w Europie wspiera solidarność społeczną, co w praktyce oznacza, że są to państwa opiekuńcze. Prowadzą one politykę redystrybucji dochodu narodowego w celu wyrównywania szans życiowych warstw mniej zamożnych. I to niezależnie od tego, czy funkcjonują na ideologicznych przesłankach chadecji, czy też socjaldemokracji. Jednakże państwa te – z uwagi na zmniejszoną konkurencyjność swych gospodarek – łatwo popadają w kłopoty finansowe,…
-
Indywidualizm radykalny (Ind2)
Wpis Indywidualizm radykalny jest drugim z trzech wpisów traktujących o dylemacie wyboru jednej z dwóch dróg budowania demokratycznego porządku w państwie. Indywidualizm czy egalitaryzm? Co przyniesie większą korzyść obywatelom: wolność czy równość? Można przyjąć, że wybujały (przesadny lub radykalny) indywidualizm, to taki, który utrzymuje, że pragnienia indywidualne nie powinny być nigdy podporządkowywane dobru społecznemu, interesom ogólnym. Tego rodzaju postawa społeczna i pogląd są dość rozpowszechnione w krajach Europy Zachodniej, a zwłaszcza w Ameryce Północnej. Jak pisze amerykańska autorka Diane Paul (…) pogląd, że pragnienia indywidualne powinny być czasem podporządkowane dobru społecznemu, przestał być modny i został zastąpiony etyką radykalnego indywidualizmu . W sferze ekonomicznej radykalny indywidualizm znajduje wyraz w tezie, że swobodna…
