Filozofia społeczna i polityczna
Filozofia społeczna i polityczna, to rozległy dział filozofii. Dotąd umieszczałam wpisy o tej tematyce w kategorii Filozofia, ogólnie. Sądziłam, że nie będzie wiele postów z tej dziedziny. Zmieniłam zdanie. Tematyka społeczna i polityczna nie kojarzy się z filozofią, jeśli nie będzie to ujęcie filozoficzne, jak to jest w tym wypadku.
-
Państwo jako konieczność dziejowa. W obronie państwa (3)
Państwo jako konieczność dziejowa. W obronie państwa (3) Opozycja państwo a wolność Opozycja: państwo ↔ wolność, jest sprawą dość oczywistą. Ich ranga i zakres znajdują się – jak sądzę – w relacji odwrotnej proporcjonalności. Te dwie kategorie państwo i wszelkie jego instytucje jako ośrodki władzy z jednej strony oraz obszar wolności, samostanowienie, swoboda działania ze strony drugiej, wzajemnie się wypierają, spychają, są sobie przeciwstawne. Zakres jednej kategorii determinuje zakres kategorii drugiej. Im większa potrzeba wolności, tym mniejsza zgoda na rygoryzm państwowy. Wszelkie instytucje państwowe, przez człowieka maksymalizującego potrzebę wolności, postrzegane są w kategoriach ucisku i przymusu. Państwo i jego politykę widzi on jako coś, co ogranicza jego swobodę działania i…
-
Tolerancja zamiast Prawa. W obronie państwa (2)
W obronie państwa (2) Tolerancja zamiast prawa: odwrócenie priorytetów Istnienie wspólnoty zakłada milcząco istnienie czegoś wspólnego dla wszystkich jej członków. Jeśli nawet uda się ustalić pewne wspólne cele, to pozostają one nienaruszalne jedynie na poziomie założeń, mimo że, zdawałoby się, ludzie pragną podobnych dóbr i cenią podobne wartości. W praktyce jednak ujawniają się poważne rozbieżności i cele się „rozjeżdżają”. W wielkiej mnogości charakterów, postaw, światopoglądów, potrzeb i priorytetów – trudno stworzyć jakiś uniwersalny porządek, ku zadowoleniu wszystkich. Wizja świata, wizja ładu politycznego i prawnego, pozostanie raczej czymś przyporządkowanym danej jednostce. Aczkolwiek, możliwa jest tymczasowa zbieżność interesów i celów oraz zbieżne deklaracje w sferze wartości. Podejście liberalne Trzeba zauważyć, że rozumowanie…
-
W obronie państwa: Niedostatki na szczytach władzy (1)
W obronie państwa (1) Racjonalizm – racjonalność (jako Wstęp) W europejskiej tradycji filozoficznej człowiek uchodzi za wolny i racjonalny podmiot osobowy. Racjonalność, czyli rozumność ma być nieodłączną cechą człowieka (homo est animal rationale). Z racjonalizmu wywiedziono semantycznie racjonalność, która odtąd miała zapewnić panowanie człowieka rozumnego nad przyrodą i sobą samym. Niekiedy uważa się, że istnieje wewnętrzna sprzeczność między atrybutywną racjonalnością człowieka, a racjonalnością orzekaną o jego poglądach i czynach. Mimo że każdemu się wydaje, iż kieruje się racjami rozumu w stopniu dostatecznym, to jednak nader często człowiek bywa krytykowany za brak racjonalności w myśleniu i działaniu. U schyłku Oświecenia dokonano istotnego przeformułowania racjonalizmu filozoficznego (którego wyrazicielami byli oprócz Parmenidesa, Platona…
-
Dylematy demokracji i oczywiste przeszkody
Dylematy demokracji i oczywiste przeszkody. Materiał przedstawiony poniżej, to teoria. W praktyce było zazwyczaj gorzej, znacznie gorzej. Było, gdyż teraz – jak się zdaje – jest jeszcze gorzej lub całkiem inaczej. Praktyka w niewielkim stopniu przystaje do teorii. Łamane są niemal wszystkie zasady demokratycznego państwa, niezależnie czy ufundowanego głównie na założeniach demokracji Locke’a, czy demokracji Rousseau. Nie trzeba daleko szukać. Wystarczy przyjrzeć się, jak w praktyce działa Unia Europejska. Dlatego dylematy demokracji poniżej przedstawione, może już nie odzwierciedlają adekwatnie obecnego status quo państw, nazywających się “demokratycznymi”. Demokracja to fasada, to pustosłowie, to wreszcie przyjęcie tego modelu ustrojowego, aby można było robić, co się chce, mówić co się chce i to wszystko…
-
Indywidualizm czy solidaryzm społeczny (Ind3)
Obrazek: Mówi się “wolny jak ptak”. Ale czy ptaki są naprawdę wolne? I czy mają tego świadomość? Ostatni (trzeci) wpis na temat indywidualizmu Indywidualizm czy solidaryzm społeczny zawiera krótkie rozważania o tym, czy konieczny jest wybór pomiędzy jednym a drugim? Radykalny indywidualizm jest nie do pogodzenia z solidaryzmem społecznym. Wiele państw w Europie wspiera solidarność społeczną, co w praktyce oznacza, że są to państwa opiekuńcze. Prowadzą one politykę redystrybucji dochodu narodowego w celu wyrównywania szans życiowych warstw mniej zamożnych. I to niezależnie od tego, czy funkcjonują na ideologicznych przesłankach chadecji, czy też socjaldemokracji. Jednakże państwa te – z uwagi na zmniejszoną konkurencyjność swych gospodarek – łatwo popadają w kłopoty finansowe,…
-
Indywidualizm radykalny (Ind2)
Wpis Indywidualizm radykalny jest drugim z trzech wpisów traktujących o dylemacie wyboru jednej z dwóch dróg budowania demokratycznego porządku w państwie. Indywidualizm czy egalitaryzm? Co przyniesie większą korzyść obywatelom: wolność czy równość? Można przyjąć, że wybujały (przesadny lub radykalny) indywidualizm, to taki, który utrzymuje, że pragnienia indywidualne nie powinny być nigdy podporządkowywane dobru społecznemu, interesom ogólnym. Tego rodzaju postawa społeczna i pogląd są dość rozpowszechnione w krajach Europy Zachodniej, a zwłaszcza w Ameryce Północnej. Jak pisze amerykańska autorka Diane Paul (…) pogląd, że pragnienia indywidualne powinny być czasem podporządkowane dobru społecznemu, przestał być modny i został zastąpiony etyką radykalnego indywidualizmu . W sferze ekonomicznej radykalny indywidualizm znajduje wyraz w tezie, że swobodna…
-
Dylemat indywidualizmu i kolektywizmu (Ind1)
Obrazek: Niektórzy twierdzą, że wiedza czyni człowieka wolnym… Poniższy materiał Dylemat indywidualizmu i kolektywizmu (oraz dwa następne wpisy) przedstawiam po to, aby zastanowić się, czy Europie grozi wybujały indywidualizm? Niektórzy stwierdzą, że pytanie to, jest mocno spóźnione. Wybujały czy nawet radykalny indywidualizm jest bowiem obecny w szeregu europejskich krajach od lat. Jednak, gdy wziąć pod uwagę samą Unię Europejską, zwłaszcza jej nowszych członków, to sytuacja przedstawia się różnie. Dlatego może lepiej byłoby postawić pytanie: czy model społeczno-polityczny, jaki forsuje kierownictwo Unii Europejskiej (a także gremia wywierające nacisk na kierunek polityki unijnej), to jeszcze liberalizm, czy już libertarianizm. Nie będę tutaj omawiać tych nurtów politycznych, zaznaczę tylko, że dla obydwu naczelnymi wartościami…
-
Wyzwania dla Polski w dobie przemian
Wyzwania dla Polski w dobie przemian (końca XX i początku XXI stulecia) miały syndromatyczny charakter. Zresztą proces przemian trwa nadal, dlatego wyzwania te są nadal aktualne. Mimo że tworzyły one ciąg zadań syndromatycznie ze sobą sprzężonych, miały cztery dość odrębne uwarunkowania. Po pierwsze, wynikały z konieczności przezwyciężenia wielowiekowego zacofania Polski w stosunku do krajów Europy Zachodniej; A po drugie, były podyktowane przez konieczność zlikwidowania absurdów zrodzonych w okresie realnego socjalizmu; Po trzecie, były odpowiedzią na błędy popełnione w okresie transformacji ekonomicznej i ustrojowej związanej z odzyskaniem przez Polskę pełnej suwerenności w 1989 roku; Wreszcie po czwarte, były zdeterminowane potrzebą sprostania zadaniom, jakie stawia przed wszystkimi społeczeństwami niebywały rozwój współczesnej nauki…
