Eugenika

  • Margaret Sanger
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Margaret Sanger. Eugeniczna kontrola urodzeń w Ameryce

    Obrazek: Wydarzenie z 2017 r. Margaret Sanger. Eugeniczna kontrola urodzeń w Ameryce, to kolejny wpis z szerszej tematyki eugenicznej oraz węższej – Eugeniki amerykańskiej. Eugeniczna kontrola urodzeń Program kontroli urodzeń cieszył się dużą popularnością w społeczeństwie amerykańskim, ale powodował też spore zamieszanie w szeregach eugeników. Program ten został opracowany i ofensywnie propagowany przez dość kontrowersyjną działaczkę ruchu eugenicznego Margaret Sanger. To nieugięta wojowniczka o prawa kobiet, feministka i radykalna eugeniczka, promująca ekstremalne ograniczenia rozrodu – zwłaszcza w rodzinach ubogich, a nie tylko ułomnych – prekursorka świadomej i metodycznej antykoncepcji. Założyła ona Amerykańską Ligę Kontroli Urodzeń (1920 r.), wspierającą techniki eugeniczne i w latach dwudziestych XX w. próbowała przyłączyć się do Towarzystwa…

  • Volk i kolonie wewnętrzne
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Volk i kolonie wewnętrzne w Rzeszy (EuN7)

    Obrazek: Bociany, Józef Chełmoński (1900 r.) – obraz polskiej wsi Volk i kolonie wewnętrzne oraz osadnictwo w Rzeszy Wraz z rozprzestrzenianiem się idei rasistowskich narastał radykalizm utopijnych kolonii. W postulatach życia w zgodzie z naturą nie wolno było troszczyć się o słabych, ale wspierać „obiecujące szczepy”. Kolonie miały pielęgnować czystość rasy aryjskiej. „Aryjczycy rasowo nieskażeni muszą sami umacniać w sobie szlachetność krwi płynącej w ich żyłach. Powstawanie arystokracji aryjskiej i aryjskich wojowników winno być […] rezultatem selekcji i selektywnego rozmnażania”. Volk i kolonie wewnętrzne wg Hentschela Willibald Hentschel (1858–1947) studiował fizykę i chemię, a następnie biologię (był asystentem Ernsta Haeckela), związany był też z Ligą Monistów. Współtwórcą (obok Haeckela) i działaczem…

  • Ruch volkistowski
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Ruch volkistowski – “duch germański” (EuN6)

    Obrazek: wieś współczesna w Szwajcarii. Zapewne wieś w XIX wieku, gdy rozwijał się ruch volkistowski, wyglądała inaczej, skromniej. Jednak to właśnie wieś, a nie miasto, uprawa roli, a nie przemysł oraz prosty lud wiejski, a nie inteligencja pracująca – miały zapewnić odrodzenie narodu niemieckiego. Miały przywrócić mitycznego “ducha germańskiego”. Geneza ruchu volkistowskiego Badając genezę ruchu volkistowskiego przed I wojną światową, można dojść do oczywistego stwierdzenia, że Ernst Haeckel odgrywał doniosłą rolę w jego powstaniu i rozwoju. Jak zauważa Daniel Gasman (specjalista w dziedzinie historii europejskiej tego okresu), wszyscy propagandziści Volku byli niewątpliwie pod dużym wpływem jego nauczania. Stanowił on także inspirację i źródło wiedzy dla innych rozmaitych nurtów intelektualnych, które…

  • Ustawy sterylizacyjne w USA
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska (EuA3)

    Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska, to trzeci wpis z tej kategorii. W początkowym okresie rozwoju eugeniki, pod koniec XIX w., najszybciej jej idee zastosowano w USA. Najpierw wprowadzono – poza ustawami imigracyjnymi – regulacje dotyczące zawierania małżeństw oraz segregację płciową w koloniach dla dzieci niedorozwiniętych, w przytułkach, w zakładach dla przewlekle chorych, wśród kryminalistów recydywistów i prostytutek. Przymusowe badania kandydatów do małżeństwa również najwcześniej zostały wprowadzone w USA, bo już w 1895 r. Wymagane było zaświadczenie lekarskie lub złożenie przysięgi ustnej o stanie zdrowia przed urzędnikiem USC. W 1896 r. stan Connecticut, jako jeden z pierwszych stanów, wprowadził prawo ograniczające zawieranie małżeństw. Brane były pod uwagę choroby weneryczne, psychozy,…

  • Ludwig Woltmann
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela (EuN5)

    Obrazek: “Walcownia żelaza”, fabryka w Berlinie; autor: Adolph von Menzel (1872–1875) Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela nie odegrał większej roli w kształtowaniu eugeniki niemieckiej. Może dlatego, że zmieniał poglądy, które zresztą nie były nader radykalne. Co ciekawe, był dobrze wykształconym niemieckim antropologiem i zoologiem. Studiował też medycynę i filozofię, zrobił doktoraty w obydwu tych dziedzinach, jak podaje P. Weindling). Wprawdzie krytykował swojego mistrza, ale jednocześnie przyczynił się do spopularyzowania poglądów jeneńskiego profesora. Mimo krytycznego podejścia do swego nauczyciela Haeckela, Ludwig Woltmann (1871–1907), podtrzymywał także zarzut pod adresem opieki medycznej oraz wszelkich form pomocy społecznej. Twierdził, że utrudnia to naturalny proces selekcji i pogłębia procesy degeneracji. W rozprawie Teoria Darwina i…

  • Problemy imigracyjne w USA
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Problemy imigracyjne w USA. Eugenika amerykańska (2)

    Obrazek: Mała Italia w Nowym Jorku, Problemy imigracyjne w USA (cd. eugeniki amerykańskiej, zob. pierwszy wpis) W przejawach degeneracji obywateli lokowano upadek polityczny państwa. Niemal każdy kraj jakąś swą porażkę militarną lub utratę kolonii ujmował w powiązaniu z niekorzystnymi czynnikami eugenicznymi. W Stanach Zjednoczonych eugenika miała pomóc w rozwijaniu i utrzymaniu hegemonii imperialnej na świecie, jak również w utrzymaniu pożądanego i zakładanego porządku wewnątrz kraju. Problemy imigracyjne w USA Eugenika miała pomóc również w przezwyciężeniu problemów imigracyjnych. Inwazja ludności z mniej rozwiniętych części świata – jak sądzono – miała zagrażać „rdzennym” Amerykanom. Chodziło głównie o mieszkańców Azji, Ameryki Łacińskiej oraz niektórych obszarów Europy. Gdy po I wojnie światowej powodzeniem zaczęła…

  • Eugenika amerykańska. Organizacja
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Eugenika amerykańska. Organizacja ruchu eugenicznego (1)

    Właśnie bocian niesie dziecko, które natychmiast otrzyma PESEL W piśmiennictwie eugenicznym można spotkać się ze stanowiskiem, że to Ameryka (eugenika amerykańska) była kolebką nowożytnej eugeniki i że tam właśnie osiągnęła największe rozmiary. Istnieją wprawdzie pewne przesłanki, które pozwalają wysunąć USA na lidera eugenicznego, jednak biorąc pod uwagę wszystkie dane (zasięg terytorialny, liczbę osób poddanych zabiegom eugenicznym, czas trwania, opresyjność eugeniki) twierdzenie takie jest nieco przesadzone. (Oczywiście mam na myśli eugenikę właściwą, a nie powojenną biotechnologię człowieka, genetykę medyczną, które niekiedy nazywane są wprost współczesną eugeniką). Owszem, eugenika amerykańska dominowała w początkowym okresie w światowym ruchu eugenicznym i wytyczała kierunki rozwoju eugeniki, jednak to Europa jest matką eugeniki. To w Europie…

  • Eugenika starożytna: Rzym
    Eugenika

    Eugenika starożytna: Rzym

    Obrazek: Alegoria Prawa Dwunastu Tablic, ilustracja z książki prawniczej, 1555. Eugenika starożytna: Rzym. Jak już napisałam we wcześniejszych wpisach, próby doskonalenia gatunku ludzkiego podejmowane były już w starożytności. Najczęściej nie były to celowe programy, a jedynie utrwalone tradycją praktyki „oczyszczania” gatunku z osób ułomnych, starych, chorych, czyli społecznie nieprzydatnych. Trzeba przyznać, że starożytność próbowała uporać się w tak okrutny sposób z ułomnościami ludzkimi, zdaje się, nie tylko z powodu oczyszczania gatunku, ale też nie wiedziano, jak zapewnić opiekę kalekim i chorym dzieciom. W epoce tej wielką rolę odgrywał kult ciała oraz tężyzna fizyczna. Zatem, piękne i zdrowe ciało było głównym przedmiotem uwielbienia, ale również doceniano mądrość oraz talent. Nie ukrywano, że szanse na…

  • Francis Galton
    Eugenika

    Francis Galton – twórca teorii eugenicznej

    Obrazek: Francis Galton, prawdopodobnie około 1903 r. Francis Galton – twórca teorii eugenicznej, to brytyjski arystokrata, eugenik, wynalazca, matematyk i statystyk, członek Royal Society, (Królewskie Towarzystwo dla Rozszerzania Wiedzy o Przyrodzie), a prywatnie kuzyn Karola Darwina. Zafascynowany ewolucjonizmem, sir Francis Galton (1822–1911), w pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Dociekania na temat uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., przedstawił nową dziedzinę wiedzy, mającą zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy. Główne założenia galtonowskiej idei Jego zdaniem, wzorując się na hodowcach zwierząt, można by ukierunkować tak samo rozwój gatunku ludzkiego. Zarówno jego cechy fizyczne, jak i walory intelektualne. Podobnie jak staranny dobór u psów i koni prowadzi…

  • Wilhelm Schallmayer
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Wilhelm Schallmayer (EuN4)

    Obrazek: Chiny – uprawy rolne. Wilhelm Schallmayer przebywał jakiś czas w tym ciekawym kraju i twierdził, że Chińczycy nie są wcale gorsi od rasy białej.  Jednym z czołowych kontynuatorów Haeckela był jego uczeń, lekarz i uczony Wilhelm Schallmayer (1857–1919). Za początek zaangażowania Schallmayera w eugenikę można przyjąć jego pierwszą publikację z 1891 r. Był to krótki traktat O zagrażającym zwyrodnieniu fizycznym narodów cywilizowanych i upaństwowieniu stanu lekarskiego. Autor wyrażał w nim lęk o kondycję zwłaszcza cywilizacji zachodniej, a w szczególności narodu niemieckiego. Inny jego traktat – Dziedziczność i selekcja w historii życia narodów, z 1903 r. – stał się „podręcznikiem” dla pierwszej generacji eugeników. Dotarł do ogromnej liczby czytelników, a znaczne jego partie…