Pozytywizm, neopozytywizm, materializm wobec ontologii (On3)

Obrazek: August Comte, twórca pozytywizmu

We Wpisie Pozytywizm, neopozytywizm, materializm wobec ontologii przedstawiam jak kierunki te odnosiły się do ontologii. Kierunki filozoficzne, które opierały się na nauce zazwyczaj niechętnie odnosiły się do ontologii, zarzucając jej spekulatywność.

Były to:

• (1) pozytywizm
• (2) neopozytywizm, a także
• (3) materializm.

(1) Trzy etapy pozytywizmu

W rozwoju pozytywizmu wyróżnia się trzy etapy:

Pierwszy pozytywizm

Reprezentowany był przez twórcę pozytywizmu Augusta Comte’a, który wyróżnił trzy stadia rozwoju ludzkości:

• Pierwsze stadium – teologiczne
• Drugie stadium – metafizyczne (filozoficzne)
• Trzecie stadium – pozytywistyczne (naukowe)

Dwa pierwsze stadia uwikłane były w rozważania metafizyczne o charakterze spekulatywnym, zatem powinny zostać zastąpione – zdaniem Comte’a – przez stadium, w którym dominuje wiedza naukowa.

Drugi pozytywizm

Zwany też empiriokrytycyzmem – reprezentowany przez Ernsta Macha i Richarda Avenariusa – głosił, że należy naukę i doświadczenie oczyścić z elementów metafizycznych (spekulatywnych) oraz oprzeć naukę na „czystym” doświadczeniu.

Trzeci pozytywizm:

(2) Neopozytywizm

Pojawił się w latach 30. XX wieku i związany był z tzw. Kołem Wiedeńskim.

Jego główni przedstawiciele, to:

Otto Neurath, Moritz Schlick, Rudolf Carnap

Odrzucili oni całkowicie ontologię, nazywając ją metafizyką, jako dziedzinę czystej spekulacji, wykraczającą poza doświadczenie.

Problemy ontologiczne są według nich pozbawione sensu poznawczego i jako takie są problemami pozornymi (pseudoproblemami).

Odrzucali oni zatem nie tylko rozstrzygnięcia dostarczane przez ontologię, lecz nawet same pytania (problemy) stawiane w ontologii.

Do pseudoproblemów zaliczali np. problem istnienia Boga oraz wszystkie problemy dotyczące świata w całości (np. pytanie, czy świat jest wieczny?, czy istnieją zjawiska i byty nadprzyrodzone?).

 

(3) Materializm

Materialiści nie negowali wprawdzie problemów ontologicznych, ale zazwyczaj negowali ontologię, jako odrębny dział filozofii. Tak sądzili np. francuscy encyklopedyści (którzy byli zazwyczaj materialistami) oraz twórcy materializmu dialektycznego (Karol Marks i Fryderyk Engels). Zdaniem materialistów problem istnienia Boga jest zagadnieniem w pełni realnym, lecz dochodzili do wniosku, że Bóg nie istnieje. W związku z czym, dalsze rozważania dotyczące na przykład atrybutów przynależnych Bogu są już pozbawione sensu.

Zob. Wpis: Neopozytywizm, oraz Neopozytywizm w Szkole Lwowsko-Warszawskiej