Filozofia przyrody i Kosmologia
-
Co mówi kot Schrödingera o mechanice kwantowej
Obrazek: Kot Schrödingera. Co mówi kot Schrödingera o mechanice kwantowej. Wielu uczonych wypowiada się na temat mechaniki kwantowej, a ich twierdzenia w tej kwestii różnią się i to od samego początku. Teoria mechaniki kwantowej została stworzona do badania mikroobiektów. Fizyka klasyczna nie sprawdzała się, bowiem nie dawała adekwatnego opisu mikroświata. Jednak od początku mechanika kwantowa (początek XX wieku) generowała całe mnóstwo problemów, trudności, kontrowersji oraz wzajemnej krytyki. [Poniższy wpis jest uzupełnieniem poprzedniego wpisu: Czym jest fizyka dla filozofii o pewne kwestie z mechaniki kwantowej]. Połączenie podmiotu z badanym przedmiotem W mechanice kwantowej nie daje się ściśle oddzielić tego, co badamy, od tego, kto bada i za pomocą czego bada. Czyli, nie…
-
Czym jest fizyka dla filozofii?
Obrazek: Mgławica Ślimak Czym jest fizyka dla filozofii? Każda nauka ma swoje osobliwości, dzięki którym jest interesująca dla innych nauk, dla nauki w ogóle, dla filozofii. Poniżej zostaną przedstawione te swoistości fizyki, które czynią ją atrakcyjną dla filozofii, zwłaszcza dla takich działów filozofii teoretycznej, jak ontologia, epistemologia oraz metodologia. Będzie tu zatem mowa o tym, czym jest fizyka dla filozofa. Pierwszą ważną cechą fizyki jest jej przynależność do nauk ścisłych, do których zalicza się także chemię, biologię molekularną, językoznawstwo matematyczne, ekonometrię, niektóre nauki techniczne oraz oczywiście logikę i matematykę. Dlaczego Anglosasi oraz Frankowie przez nauki (sciences) rozumieją w zasadzie tylko nauki ścisłe? Dlatego, że sądzą, iż tylko one dostarczają rzetelnej…
-
Współczesna kosmologia wobec filozofii
Obrazek: Nasza galaktyka – Droga Mleczna Współczesna kosmologia jest nauką fizyczną – kosmologią fizyczną. Nie znaczy to jednak, że utraciła ona swe bliskie związki z filozofią. Związki te datują się od czasów, gdy była kosmologią spekulatywną – kosmologią filozoficzną, ściśle związaną także z mitologią i religią. Kosmologia jako nauka ukształtowała się dopiero w XX stuleciu po zbudowaniu przez Alberta Einsteina ogólnej teorii względności. Występuje tu swoisty paradoks, gdyż blisko spokrewniona z nią astronomia kształt naukowy przybrała już w starożytności. Stała się jedną z pierwszych nauk szczegółowych, powołanych do istnienia przez starożytnych Greków. Einstein podjął w 1917 roku pierwszą próbę zastosowania równań ogólnej teorii względności do całego Wszechświata. Tym samym, tworząc…
-
Kłopoty fizyki i kosmologii z uniwersalnością czasu
Kłopoty fizyki i kosmologii z uniwersalnością czasu są nieuniknione. Czas jest kategorią rodzącą rozmaite paradoksy. Sprawia też liczne kłopoty filozofom i uczonym rozlicznych specjalności. Filozofowie borykają się, bez większych osiągnięć, z kwestią uchwycenia natury czasu, czy kwestią realności upływu czasu. Fizycy mają znaczne osiągnięcia w takich zagadnieniach, jak stosunek czasu do materii lub wzajemne relacje między czasem i przestrzenią. Problemy te częściowo rozjaśniła fizyka relatywistyczna. Obecnie intensywnie badany jest problem kwantyzacji czasu (i przestrzeni), związany z drugą najbardziej fundamentalną teorią fizyki współczesnej – mechaniką kwantową. Podjęła go także współczesna kandydatka na kwantową teorię grawitacji – teoria superstrun. Pewne ważne ustalenia fizyczne uzyskano w badaniach termodynamicznych nad strzałką (asymetrią) czasu, związaną…
-
Problem wieczności świata i Wielki Wybuch
1. Problem wieczności świata należy do najstarszych problemów filozoficznych. Jego wielkie znaczenie światopoglądowe i, tym samym, ostrość prowadzonych wokół niego dyskusji wynikały z faktu, że uwikłany jest on w spory religijne dotyczące stosunku Boga do świata. Koncepcja stworzenia świata ex nihilo (z niczego) przez Boga zdawała się nieuchronnie prowadzić do wniosku, że Bóg stworzył świat w czasie oraz że był czas, kiedy świata nie było. Taki pogląd niektórzy przypisują św. Tomaszowi. A na przykład święty Augustyn głosił, że Bóg stworzył świat nie w czasie, lecz wraz z czasem, tak iż początek świata był zarazem początkiem samego czasu. 2. We współczesnej kosmologii naukowej (kosmologii fizycznej lub megafizyki) pogląd, że czas istniał przed światem nie ma zdecydowanych zwolenników. Powód jest taki (m.in.), że…
-
Paradoksy pochodzenia Wszechświata
Nauka współczesna, a dokładnie kosmologia kwantowo-relatywistyczna w latach siedemdziesiątych XX stulecia podjęła próbę wyjaśnienia genezy Wszechświata. Wyjaśnienie tego zagadnienia, które tradycyjnie uznawane jest za przynależne do filozofii i teologii, zrodziło liczne paradoksy pochodzenia Wszechświata. 1. Pierwsze wyjaśnienia i paradoksy Jak pisze twórca teorii inflacji Alan Guth, w 1973 r. Edward Tryon zasugerował, że stworzenie Wszechświata z niczego można opisać za pomocą pojęć naukowych. Czasopismo naukowe “Physical Review Letters” odrzuciło jednak artykuł, uznając treść za zbyt spekulatywną. Artykuł ten w spopularyzowanej postaci ukazał się w czasopiśmie „Nature”. Jednakże koncepcja Tryona nie zakładała, że Wszechświat powstał ex nihilo. A przecież „[p]rzy rozważaniach dotyczących stworzenia Wszechświata kluczową kwestią jest wybór punktu startowego. W propozycji Tryona…
-
Astronomia, Kosmologia – odkrycia naukowe w XX wieku
Obrazek: Droga Mleczna nad Island Point u ujścia rzeki Peel-Harvey w zachodniej Australii Astronomia, Kosmologia – odkrycia naukowe w XX wieku. Te rewelacyjne odkrycia i ustalenia w astronomii i kosmologii stały się możliwe po sformułowaniu przez Alberta Einsteina ogólnej teorii względności w 1915 roku. Astronomia (z gr. astro – gwiazdy, nomos – prawo) jest zaliczana do najstarszych nauk, których początki sięgają czasów Mezopotamii i starożytnego Egiptu. Jednakże mimo usilnych dążeń, by stać się nauką o całym Wszechświecie, faktycznie do XX stulecia pozostawała nauką badającą jedynie Układ Słoneczny (nasz układ planetarny) oraz najbliższe Słońcu konstelacje gwiezdne. Wprawdzie towarzyszyły jej rozważania kosmologiczne na temat budowy oraz powstania całego Wszechświata, nie były to jednak rozważania naukowe. Kosmologia (gr. kosmos – wszechświat,…
-
Etapy rozwoju i postępu przyrody
Obrazek: Szympans karłowaty (bonobo), najbliżej z wszystkich małp spokrewniony z człowiekiem W zagadnieniu Problematyka rozwoju omówię następujące zagadnienia: 1. Triada kategorii opisujących dynamikę rzeczywistości, czyli ruch, rozwój i postęp. 2. Etapy rozwoju i postępu przyrody, w którym przedstawię trzy takie etapy: pierwszy to przyroda nieożywiona, drugi – przyroda ożywiona, a trzeci, to przyroda społeczna. W ostatnim punkcie przedstawię 3. Kryteria postępu w przyrodzie. 1. Triada kategorii opisujących dynamikę rzeczywistości: ruch, rozwój, postęp Ruch jest najszerszym pojęciem, gdyż oznacza wszelką zmianę obiektu: wewnętrzną i zewnętrzną, zarówno ilościową jak i jakościową, poczynając od zmiany położenia obiektów w przestrzeni. Rozwój jest pojęciem węższym, jest to zmiana kierunkowa (ma ustalony kierunek), uporządkowana w…
-
Teorie unifikacji współczesnej fizyki
Obrazek wyróżniający: Schematyczna ilustracja relacji między M-teorią, pięcioma teoriami superstrun i superwymiarowością jedenaściewymiarową Wpis Teorie unifikacyjne współczesnej fizyki zawiera krótkie omówienie następujących tematów: Teoria Małej Unifikacji (oddziaływań elektrosłabych) T. Wielkiej Unifikacji (oddziaływań silno-elektro-słabych) Teoria Superunifikacji (wszystkich czterech oddziaływań) Kwantowa teoria grawitacji Teoria Superstrun i M-teoria Czy możliwe jest zbudowanie Teorii Ostatecznej (Teorii Wszystkiego) W fizyce – zarówno dawnej jak i współczesnej – obserwuje się silną tendencję do jednolitego ujmowania wszystkich zjawisk fizycznych czyli do unifikacji fizyki. Izaak Newton zunifikował fizykę nieba oraz fizykę ziemi, wykazując, że podlegają one wspólnym prawom mechaniki klasycznej oraz prawu powszechnej grawitacji. Z kolei James C. Maxwell wykazał, że zjawiska elektryczne, magnetyczne i optyczne (świetlne) tworzą jedną całość zwaną…
-
Gwiazdy i planety, galaktyki i gromady galaktyk – hierarchia
Obrazek wyróżniający: Układ Słoneczny Wpis Gwiazdy i planety, galaktyki i gromady galaktyk przedstawia hierarchię obiektów i układów astronomicznych. 1. Hierarchia obiektów i układów astronomicznych rozpoczyna się od gwiazd i układów planetarnych. Gwiazdy Są to obiekty, które dzięki wielkim skupieniom masy i wysokim temperaturom wytwarzają ogromne ilości energii termojądrowej, powstającej w procesie przemiany wodoru w hel. Są to zatem obiekty samoświecące. Żywot gwiazd rozciąga się od kilku mln do kilkudziesięciu mld lat. Długość życia gwiazdy zależy od jej wielkości: im masa gwiazdy jest większa, tym jej żywot jest krótszy. Wynika to z faktu, że im gwiazda jest większa, tym wyższa jest jej temperatura. To sprawia, że proces przekształcania się wodoru w hel przebiega…
