Chrześcijaństwo
-
Herezje jako symptomy reformacji w Kościele (Ch15)
Herezje jako symptomy reformacji Obrazek: Spalenie na stosie Jana Husa w Konstancji (1415 r.) Kościół nękany z zewnątrz (najazdy innowierców) i z wewnątrz (herezje, spory), miał wielu groźnych przeciwników właśnie w łonie samego Kościoła. Ataki skierowane były najczęściej przeciwko samemu papieżowi (lub ogólnie, przeciwko Stolicy Apostolskiej), również przeciwko wyższym hierarchom kościelnym. Georg von Frundsberg (niemiecki dowódca wojsk cesarza Maksymiliana I i Karola V) na czele armii lancknechtów (lub landsknechtów – z niem. kraj + sługa), przekroczywszy Alpy, próbował wziąć odwet na papieżu, którego uważał za źródło wszelkiego zła. Wygrażał mu: „Kiedy przybędę do Rzymu, powieszę papieża”. JAN WYCLEF Przeciw hierarchizacji duchowieństwa występuje angielski filozof, teolog i polityk – Jan Wyclef,…
-
Heterodoksja przedreformacyjna w Kościele (Ch14)
Obrazek: Ostatni bastion katarów w Montsegur we Francji Heterodoksja przedreformacyjna Odłamy doktrynalne Wiek XI przyniósł, po okresie względnego spokoju, nową falę sporów doktrynalnych i ostrej krytyki Kościoła. Początkowo były to pojedyncze grupy heretyków, zwalczane skutecznie przez ortodoksję. Z czasem ruchy heterodoksyjne występowały coraz liczniej i były lepiej zorganizowane, zatem przygotowały one grunt dla późniejszych wielkich przemian w religii chrześcijańskiej. Uwaga Pierwsze wystąpienia zanotowano na terenie Francji: w Szampanii w 1000 r., w Akwitanii w 1018 r., w Orleanie – 1022 r., w Leodium – 1135 i 1145, w prowincji Perigord – 1143, w Agen nad Garonną – w tym samym mniej więcej czasie, w Bretanii oraz w śr. i poł.…
-
Ruchy reformatorskie w Kościele powszechnym (Ch13)
Obrazek: Sesja Soboru Trydenckiego, autor: Juan Zabalo (1684–1746) Ruchy reformatorskie w Kościele powszechnym. Wprowadzenie W trzech kolejnych wpisach zaprezentuję akty sprzeciwu wobec nadużyć Kościoła oraz przedstawię próby ratowania wiary – inaczej rozumianej – i próby reformowania organizacji kościelnej. Ruchy reformatorskie w Kościele powszechnym Ogólna sytuacja, zarówno Kościoła samego jak i chrześcijaństwa, była w owych czasach (XI – XVI wiek) niestabilna. Łupem innowierców padały tereny z wyznaniem chrześcijańskim, np. Węgry – zajęte zostały przez Ottomanów. Wieczne wojny, których podłożem były waśnie religijne, pochłaniały wiele energii i środków. Odwracały też uwagę od istotnych teologicznych i chrystologicznych zagadnień. Toteż kondycja Kościoła nie była najlepsza, mimo potęgi Stolicy Apostolskiej. Ale przecież nie sam papież i…
-
Wojny religijne i krucjaty. Zakony rycerskie (Ch12)
Obrazek: Zdobycie Jerozolimy w 1099 r. w pierwszej wyprawie krzyżowej (ilustracja ze średniowiecznego manuskryptu) Wojny religijne nie są wpisane wyłącznie w religię chrześcijańską. Orężem tym, dla zachowania i czystości wiary lub poszerzenia kręgu wyznawców, posługują się także inne religie. Najtrudniejsza do zaakceptowania jest przepaść, jaka dzieli przemoc w chrześcijaństwie z Nauką Jezusa. Jak można było, tę przemoc i nienawiść, a także wiele innych nieprawości pogodzić z moralnością obecną w postawie i czynach Jezusa z Nazaretu? Pierwotni chrześcijanie Napastliwe traktowanie chrześcijan pierwotnych, stawiało kwestię ewentualnych ustępstw i ich granicy. W tej sprawie św. Paweł próbował zająć stanowisko, które zgodne by było z intencją Chrystusa, a które nie naruszałoby władzy państwowej. Głosi…
-
Władza papieży (Ch11)
Obrazek: Pałac papieży w Avinionie (Francja) Władza papieży przechodziła dość dziwne koleje losu. Z jednej strony papiestwo rosło w siłę (kościelno-świecką), a z drugiej strony traciło terytoria swoich wpływów. Najpierw teren wschodniej Europy, po schizmie Focjusza, później, w XVI wieku, teren Europy środkowej i północnej, przyjmujący wyznanie protestanckie. Pozostały pod jurysdykcją religijną Rzymu, narody południowo-europejskie i romańskie, także Polska. Sprzedawanie stanowisk kościelnych Stanowiska, hierarchia stanowisk i godności kościelnych – traktowane były jako dobra świeckie. Mianowanie na stanowisko przez papieża było jego osobistą decyzją, często traktowane jako przysługa dla jakiegoś księcia, nierzadko za pieniądze. Stąd, hierarchowie kościelni byli właśnie przede wszystkim urzędnikami. Bardziej dbali o pomnażanie własnych majątków (np. szafowali dyspensami,…
-
Świecki model Instytucji Kościoła (Ch10)
Obrazek: Państwo Kościelne w 1815 r. po wojnach napoleońskich Świecki model Instytucji Kościoła, tworzony był w zasadzie od początków średniowiecza, a ostatecznie w VIII w. ukształtowało się Państwo Kościelne, które przetrwało do 1870 r. (zjednoczenie Włoch). Początkowo organizacja kościelna miała charakter republikański, stopniowo jednak nabierała cech imperatorskich, monarszych, z władzą absolutną i hierarchiczną. Stosunki świeckie (polityczne) miały swoje odbicie w sprawowaniu władzy przez papieży i biskupów. To właśnie polityczne interesy wyłączyły spod władzy Rzymu, m.in. obszar wschodniej Europy. Była to tzw. schizma Focjusza – zapoczątkowana w IX w., a w XI w. stała się faktem. Natomiast w okresie wielkiej schizmy zachodniej (od roku 1378 do soboru w Konstancji, 1414–1418), mało…
-
Heterodoksja i spory teologiczne(Ch8)
Obrazek: Mnisi świętego Benedykta niszczą wizerunek Apolla, czczonego w Cesarstwie Rzymskim (autor: WikiRigaou) Heterodoksja i spory teologiczne pojawiły się w momencie zetknięcia dwóch odmiennych kultur religijnych, chrześcijańskiej i pogańskiej, i to od samego początku procesu chrystianizacji. W czasie formowania się kanonu wiary i budowania struktur organizacyjnych nowego wyznania, namnożyło się wielu katechetów tworzących w odmienny sposób podwaliny dla nowego Kościoła. Sekty chrześcijańskie zwalczały się między sobą, zabiegając o jak największą liczbę wyznawców. Jednocześnie poszerzali swoje wpływy wśród pogan i nieprzychylnych władz. Pierwsze filozoficzne ujęcia poglądów chrześcijańskich, wiązano z nurtami gnozy hellenistycznej. Gnostycyzm Gnostycyzm był kierunkiem dość rozległym i niejednorodnym. Występowały duże rozbieżności co do faktu „narodzin i śmierci” Jezusa Chrystusa,…
-
Polityka Kościoła po rozpadzie Cesarstwa Rzymskiego (Ch7)
Obrazek: Watykan Polityka Kościoła po rozpadzie Cesarstwa Rzymskiego będzie miała znamienne konsekwencje w późniejszych wiekach. Konsekwencje dla nowo utworzonych państw, ale również dla losów samego chrześcijaństwa. Chrześcijaństwo cierpiące, umęczone, poranione w pierwszych wiekach, leczy się z ran i umacnia. Umacnia się powoli, lawirując wśród wielu zagrożeń z zewnątrz i z wewnątrz, aczkolwiek z wieku na wiek staje się coraz silniejsze, bardziej rozległe i sławne. W miarę poczucia pewności – zaczyna samo kąsać. Każdego i wszystkich, którzy wejdą mu w drogę. Panowanie, oto cel, który przyświeca organizacji wspólnot chrześcijańskich – Kościołowi powszechnemu. Nie posłannictwo głoszenia Prawdy Objawienia; i nie kaznodziejstwo; nie pokora i skromność – niestety! Po rozpadzie Cesarstwa Rzymskiego powstaje…
-
Wszechpotężna scholastyka: rozum czy wiara (Ch6)
Obrazek: Triumf św. Tomasza z Akwinu ze świętymi i aniołami (Andrea di Bonaiuto, 1366 r., Bazylika Santa Maria Novella, fresk) Wszechpotężna scholastyka: rozum czy wiara, to drugi wpis traktujący o relacjach teologii i filozofii okresu średniowiecza. Losy ideologii chrześcijańskiej różnie się kształtowały do czasu wkroczenia na arenę teologiczną drugiego wielkiego znawcy przedmiotu – św. Tomasza z Akwinu. Opracował on na nowo i kompleksowo kanon religii chrześcijańskiej, różniący się mniej lub bardziej (lecz prawie we wszystkich kwestiach) od doktryny św. Augustyna. I także odmienny od zapatrywań innych ideologów chrześcijaństwa, podejmujących fragmentarycznie zagadnienia teologiczne. Tomasz z Akwinu (1225–1274) próbuje dokonać syntezy chrześcijańskiego Objawienia i filozofii Arystotelesa. Otrzymuje przydomek Doctor Angelicus (Doktor Anielski).…
-
Wszechpotężna scholastyka: teologia wobec filozofii (Ch5)
Scholastyka, ściśle ujmując, obejmuje okres w rozwoju filozofii (i teologii) od około VIII do XVI w. Wpis Wszechpotężna scholastyka: teologia wobec filozofii, omawia także znacznie wcześniejsze dzieje i relacje między tymi dwoma dziedzinami. Z łac. schola, to szkoła, która w nauczaniu średniowiecznym podejmowała próbę uzgodnienia prawd chrześcijańskich z rozumem, z dotychczasowym nauczaniem filozoficznym. Wyrażała dążenia większości uczonych tamtej doby, aby rozumieć to, w co się wierzy. W czasie scholastyki powstało sporo uniwersytetów, w których stosowano specjalne metody nauczania, tak, aby wiarę, objawienie pogodzić z logicznym rozumowaniem. Był taki okres, trwający od początku naszej ery aż do ok. XIV/XV w., kiedy filozofia przygasła, a szeroko i dość stanowczo postępująca chrystianizacja wyzwoliła…
