Czy możliwe są podróże w czasie?
Filozofia,  Filozofia przyrody i Kosmologia,  Ontologia

Czy możliwe są podróże w czasie?

Obrazek: Tunel czasoprzestrzenny

Stale podróżujemy w przestrzeni, przemieszczając się z miejsca na miejsce. Zachodzi jednak pytanie: czy możliwe są podróże w czasie – zarówno w przyszłość jak zwłaszcza w przeszłość? Pytanie to nabrało rozgłosu dzięki książce Herberta G. Wellsa „Wehikuł czasu” opublikowanej pod koniec XIX stulecia.

Podróże w przeszłość

Dzięki teorii względności (STW oraz OTW) problem jest łatwy do rozwiązania jeśli chodzi o podróżowanie w przyszłość, gdyż dylatacja czasu (obu odmian) umożliwia podróżowanie w przyszłość (zob. paradoks ojca i syna).

Natomiast zasadnicze znaczenie ma pytanie: czy możliwe są podróże w przeszłość.

Czy możliwe są podróże w czasie
Kurt Gödel

Słynny matematyk i logik Kurt Gödel wykazał w roku 1949, że OTW dopuszcza możliwość podróżowania w przeszłość, czyli istnienia tzw. pętli czasowych, oznaczających zamkniętość czasu, pod warunkiem, że nasz Wszechświat (rozumiany jako cała rzeczywistość fizyczna, cała materia) spełnia określone warunki. Odtąd zaczęto konstruować możliwe scenariusze takich podróży.

Okazało się jednak, że każdy z tych scenariuszy wymaga stworzenia ekstremalnych warunków, trudnych – lub wręcz niemożliwych – do urzeczywistnienia, takich jak poruszanie się z prędkością większą niż prędkość światła lub obracanie się z prędkościami bliskimi prędkości światła, lub konstruowanie tzw. tuneli czasoprzestrzennych itp.

Ponadto podróże w przeszłość prowadzą do tzw. anomalii przyczynowych, które rodzą różne paradoksy.

“Paradoks babki” i tunele czasoprzestrzenne

Najbardziej znane z nich i bardzo trudne do rozwiązania to „paradoks babki” oraz „paradoks wiedzy”. Występują one także pod takimi nazwami jak „paradoks braku źródła energii i informacji” lub „paradoks racjonalności”Czy możliwe są podróże w czasie

„Paradoks babki” (lub dziadka) polega na tym, że gdyby ktoś cofnął się w czasie do momentu życia swojej babki i np. ją zabił w momencie, zanim babka powiłby jego matkę, to wówczas sam by się nie narodził, ponieważ nie istniałaby jego matka. A zatem nie mógłby odbyć podróży w przeszłość i to jest właśnie paradoks.

Niekiedy próbuje się ten paradoks rozwiązać, wprowadzając istnienie równoległych paralelnych wszechświatów. Wówczas ktoś przez tunel czasoprzestrzenny mógłby przedostać się do drugiego wszechświata i tam zabić swoją babkę, a następnie powrócić tą samą drogą do swojego wszechświata. Sytuacja ta mogłaby być możliwa, gdyby te wszechświaty spełniały określone warunki.

Czy możliwe są podróże w czasie
Tunel czasoprzestrzenny

Tunele czasoprzestrzenne umożliwiają być może

  • poruszanie się w nich obiektów z prędkością większą od prędkości światła: v > c 
  • przemieszczanie się “na skróty” do odległych obszarów czasoprzestrzeni, co również oznaczałoby “zaoszczędzenie czasu”. (Zwyczajna droga poprzez czasoprzestrzeń, zgodna z jej zakrzywieniem zostałaby zastąpiona krótszą drogą niejako “na przełaj”).

Koncepcja wieloświata (wieloświatów) jest we współczesnej fizyce bardzo modna.  Formułowana jest na podstawie rozmaitych rozważań i teorii dotyczących zarówno fizyki mikroświata jak też fizyki makroświata i kosmosu. Jednakże jak dotąd żadna z propozycji w tym zakresie nie została uznana za uzasadnioną.

Igor Nowikow w pracy Rzeka czasu (15. rozdz.) uważa, że „paradoks babki” został przez niego rozwiązany. Jednak jego rozwiązanie jest trudne do zrozumienia – jak uważa autor – gdyż wymaga przezwyciężenia wielu mocno utrwalonych przesądów. Na przykład przesądu, że istnieją dwie przeszłości: jedna przed podróżą w czasie, i druga po (i wskutek) podróży w czasie.

Konkluzja

Problem podróżowania w przeszłość nie został dotąd rozstrzygnięty. W każdym razie nieznane są żadne prawa fizyki, które wykluczałyby podróżowanie także w przeszłość. Nie znaczy to jednak, że takie prawa nie istnieją. Być może zostaną odkryte w przyszłości.

Iva Kalina, 16.05.2018

Zob. inne wpisy z kategorii Ontologia