Hans Günther
Eugenika,  Eugenika niemiecka

Hans Günther – teoretyk rasizmu niemieckiego (Ra5)

Obrazek: Kobieta romska z niemieckim oficerem policji i nazistowskim psychologiem, dr Robertem Ritterem

Hans Günther główny teoretyk rasizmu niemieckiego w okresie międzywojennym  – podzielał poglądy swoich poprzedników. Głównie A. Gobineau i H.S. Chamberlaina, którzy twierdzili, że zewnętrzne piękno wyraża wewnętrzne cechy człowieka. Ten subiektywnie pojmowany kanon piękna próbowano następnie uzasadnić w sposób naukowy i niebudzący wątpliwości. W zadanie to wprzęgnięto młode wówczas dziedziny nauki, takie jak antropologia czy ewolucjonizm.

Rassengünther

Hans F.K. Günther
Hans F.K. Günther

 

Hans Friedrich Karl Günther (1891–1968) antropolog, biolog, lekarz i pisarz polityczny, z tytułem profesora od 1935 r.  Na uniwersytecie w Berlinie wykładał nauki o rasie, biologii człowieka i etnografii wsi oraz socjologii. Jest uważany (poza Chamberlainem), za głównego ideologa rasizmu narodowosocjalistycznego. Napisał liczne eseje na temat teorii rasowych oraz otrzymał wiele naukowych nagród. Pełnił ponadto wysokie funkcje w hierarchii nazistowskiej, a jego prace naukowe stały się podręcznikami rasizmu, znane i cenione wśród liderów ruchu NSDAP. Udzielał się, jako członek Rady Rzeczoznawców do spraw Polityki Ludnościowej i Rasowej, powstałej w 1933 r. Był znany jako Rassengünther lub Rassenpapst (Papież rasy).

Jego zdaniem nie istnieją typy idealne, ale istnieją typy mniej skażone. Oczywiście Aryjczy­cy stali na samym szczycie hierarchii.

Byli najbardziej czyści, najpiękniejsi, naj­bardziej twórczy. Na najniższym szczeblu, co jest charakterystyczne, stali Żydzi, jaskrawo odróżniający się od nordyków. Ich wygląd zewnętrzny – zwiotczałe mię­śnie, pochylone ramiona, skłonność do tycia i grube, lubieżne wargi – kontrasto­wały z posągowymi kształtami smukłego Niemca. Fizyczny stereotyp uzupełnia­no rejestrem rzekomo typowych gestów i cech żydowskich, aby udowodnić, że Żydów interesują dobra materialne, przejęcie władzy i zysk finansowy1G. Mosse, Kryzys ideologii niemieckiej. Rodowód intelektualny III Rzeszy, Czytelnik, Warszawa 1972, s. 389, z powołaniem na: H.F.K. Günthera, Rassenkunde des Jüdischen Volkes, Monachium, J.S. Lehmans-Verlag, Monachium 1930, s. 163, 212 i dalsze..

Europejskie typy rasowe

Hans Günther
Karl von Müller, niemiecki oficer marynarki wojennej, jako czysty nordycki typ rasowy, przedstawiony w Meyers Blitz-Lexikon, Lipsk 1932 r.

Hans Günther wyróżnił pięć głównych typów rasowych w Europie:

  • nordycki
  • śródziemnomorski (zachodni)
  • dynarski
  • alpejski (wschodni)
  • wschodniobałtycki oraz
  • kilka pośrednich ras2H.F.K. Günther, Rassenkunde Europas, mit besonderer Berücksichtigung der Rassengeschichte der Hauptvölker indogermanischer Sprache, J.S. Lehmans-Verlag, Monachium 1929, s. 9..

W pierwszych publikacjach dodaje jeszcze dwie drob­niejsze rasy, które w późniejszych jego pracach nie są omawiane (falicka, sudecka). Najważniejsza była prezencja zewnętrzna, ale brał pod uwagę także przymio­ty wewnętrzne, takie jak inteligencja, uduchowienie oraz kultura. Cechy te stanowi­ły kryteria oceny jakości rasy. (W swoich pracach Günther przedstawia też mnóstwo fotografii rozmaitych typów i krzyżówek rasowych, ich główne tereny zamieszkiwania oraz liczne mapy z rozmieszczeniem ras). Autor podaje szczegółowe opisy wyglądu i charakteru poszczególnych typów, ale najwięcej miejsca poświęca rasie nordyckiej.

Charakterystyka rasy nordyckiej

Typ nordycki – według niego – jest wysoki i szczupły, o długich nogach i wzroście u mężczyzny około 1,74 m. Twarz ma wąską i podłużną czaszkę. Głowa jest szczupła i wysoka „jak świątynia”, a nos prosty lub lekko zadarty, szczęki wąskie. Wargi ma stosun­kowo cienkie, a „rowek od nosa do ust jest wąski i ostro cięty”. Skóra rasy nor­dyckiej jest różowa i jasna; wygląda jak „krew i mleko”, prześwitujące przez nią żyły pokazują, że jest to „błękitna krew”.

Włosy nordyka są eleganckie i gładkie lub faliste „jak jedwab”, „a czy jest to jasny czy ciemny blond, zawsze pokazuje odrobinę złota i czerwonawą poświatę”. Mogą się zdarzyć rzadsze przypadki o ciemniej­szych włosach, a nawet brązowych. Oczy nordyka są niebieskie, niebiesko-szare lub szare, ponadto promienne i pełne ekspresji. Jeśli chodzi o cechy wewnętrzne, na czo­ło wysuwają się takie cechy, jak sprawiedliwość, przedsiębiorczość oraz opanowanie, a ponadto odwaga i wytrwałość oraz potrzeba wolności i prawdy. Posiada też poczucie humoru, umiejętności organizacyjne i państwowotwórcze3Zob. tamże, s. 14, 74–78 i dalsze..

Hans Günther
Mapa oparta na badaniach Günthera identyfikujących pięć europejskich podtypów rasowych: nordycki, śródziemnomorski, alpejski, wschodnio-bałtycki i dynarski

Z map „rasowych” i opisów wynika, że np. tereny polskie zamieszkuje na znacznych obszarach rasa nordyc­ka, poza tym subnordycka, wschodniobałtycka, alpejska i dynarska oraz nieliczna odmiana sudecka, a także Prasłowianie. Nordycy, wszędzie tam, gdzie zamiesz­kali – zdaniem Günthera – stali się twórcami cywilizacji4Zob. tamże, s. 130, 145, 146, 147.. W związku z tym może dziwić stanowisko niemieckich eugeników, którzy pomimo to, uważali Polaków za rasę niższą.

Pozostałe typy rasowe – poza nordykami – charakteryzowały się gorszą jakością, zarówno co do budowy, jak też predyspozycji umysłowych. Tak brzmiał werdykt uczonego. Badania Hansa Günthera zostały sfinansowane z budżetu państwa, a rezultaty stały się głównym źródłem wiedzy o rasach w Trzeciej Rzeszy.

Istniał jeszcze inny eugenik

o tym samym nazwisku – Konrad Guenther (niekiedy pisany: Günther). Był to o wiele mniej znany, ale niezwykle zajadły eugenik (zoolog, nauczyciel akademicki), który publikował m.in. krytyczne uwagi pod adresem katolickiego prawa kanonicznego, a ściślej mówiąc – celibatu. Wspominam o tym, gdyż panowie ci, w niektórych publikacjach eugenicznych, są myleni ze sobą.

Literatura
  • Czekanowski J., Antropologia a rasizm, Wyd. KUL, Lublin 1952.
  • Grotjahn A., Higiena ludzkiego rozrodu. Zarys praktycznej eugeniki, Nakładem Polskiego Towarzystwa Eugenicznego, Warszawa 1930.
  • Günther H.F.K., Rassenkunde Europas, mit besonderer Berücksichtigung der Rassengeschichte der Hauptvölker indogermanischer Sprache, J.S. Lehmans-Verlag, Monachium 1929.
  • Malinowski A., Strzałko J., Antropologia, PWN, Warszawa–Poznań 1985.
  • G. Mosse, Kryzys ideologii niemieckiej. Rodowód intelektualny III Rzeszy, Czytelnik, Warszawa 1972.
  • Sugalska I., Eugenika. W poszukiwaniu istoty niemieckiego totalitaryzmu, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań 2015.
  • Uzarczyk K., Podstawy ideologiczne higieny ras i ich realizacja na przykładzie Śląska w latach 1924–1944, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2002

Iva Kalina, 14.09.2017

Ilustracje

Obrazek wyróżniający – źródło: Wikimedia Commons
Karl von Müller, czysty nordycki typ rasowy  źródło: Wikimedia Commons
Mapa ras w Europie wg Günthera – źródło: było tu: Wikimedia Commons, ale zostało usunięte
Hans Günther – źródło: Wikimedia Commons

Zob.  też tematy z kategorii: Eugenika

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *