Filozofia
-
Czas i przestrzeń a materia (On16)
CZAS I PRZESTRZEŃ A MATERIA: z tego zakresu tematycznego omówię następujące zagadnienia: 1. Czy istnieją byty nieprzestrzenne i pozaczasowe? 2. Problem istnienia próżni (i pustego czasu) oraz jego filozoficzne znaczenie W kolejnych wpisach: 3. Szczególna teoria względności (STW) o czasie i przestrzeni 4. Ogólna teoria względności (OTW) o czasie i przestrzeni 5. Czy czas i przestrzeń są absolutne i obiektywne oraz Wnioski monistyczne fizyki relatywistycznej 6. Czy możliwe są podróże w czasie? ICzy istnieją byty nieprzestrzenne i pozaczasowe? Toczy się spór na temat tego zagadnienia. Filozofowie są podzieleni. Materialiści uważają, że istnieją tylko byty przestrzenne i czasowe – bo istnieje tylko materia. Pozostałe kierunki: idealizm, dualizm – zakładają, że istnieją…
-
Przesada nie jest dobra
»Sylwia pyta«: „Przesada chyba w niczym nie jest dobra, ale mogę się mylić?” Jeśli mówisz, że coś jest dobre lub złe (w tym wypadku „przesada”), i mówisz to w swoim imieniu, bo tak sądzisz, a nie traktujesz tego jako prawdy ogólnej, obowiązkowej dla wszystkich, to naturalnie masz rację. Ważniejsze jest to, aby swoje przekonania umieć uzasadnić (gdyby zaszła taka potrzeba), nawet przed samą sobą. Przesada nie jest dobra – Arystoteles A że przesada nie jest dobra, tak uważa – wydaje mi się – większość ludzi. Pierwszy, który zwrócił na to uwagę (jak wynika z mojej wiedzy) był Arystoteles (IV w. p.n.e.), zalecając tzw. złoty środek, czyli umiar w zachowaniu, co miało…
-
Każdy powinien mieć swoją przestrzeń
Sylwia pyta: „Mąż jest ważny, nawet bardzo, ale każdy powinien mieć swoją przestrzeń. Tak uważam. Co sądzisz na ten temat?” Co to znaczy „mieć swoją przestrzeń”? Przecież nie chodzi o przestrzeń w mieszkaniu, chociaż i to jest ważne. Każdy chce mieć w miarę możliwości osobny pokój, gdy chce pobyć sam, a nawet oddzielne mieszkanie lub dom. To ważne i potrzebne, aby każdy z małżonków mógł pobyć w ciszy, ze swoimi sprawami, gdy ten drugi chce np. obejrzeć coś w telewizji lub posłuchać muzyki. Świetnie, gdy oboje oglądają razem jakiś program w TV lub razem słuchają muzyki, gdy łączą ich wspólne zainteresowania, podobne gusty. Ale często (może częściej) pary dobierają się…
-
Nazizm (RzN3)
Obrazek: Adolf Hitler na sesji Reichstagu w 1939 r. – Berlin, Kroll Opera House, gdzie odbywały się obrady po pożarze budynku Reichstagu Pochodzenie nazwy “nazizm” Nazwa „nazizm” pochodzi od skrótu „narodowy socjalizm” – Nationalsozializmus (czytaj pogrubione litery) – i jest używana zamiennie z takimi terminami, jak właśnie „narodowy socjalizm” lub „hitleryzm”. Pojęcie nazizmu i jego charakterystyka są doprecyzowane w poprzednim Wpisie: Totalitaryzm. Nazizm bowiem, jest – obok bolszewizmu – jedną z dwóch podstawowych odmian totalitaryzmu – jest totalitaryzmem faszystowskim. Zob. też Wpis: Faszyzm. Charakterystyka nazizmu Nazizm, spełniając wszystkie podane charakterystyki totalitaryzmu, jednocześnie cechuje się pewnymi swoistościami odróżniającymi go od innych form totalitaryzmu. W tym miejscu wymienię jedynie kilka najważniejszych, eksponując te, które…
-
Totalitaryzm (RzN2)
Pojęcie totalitaryzmu pojawiło się u badaczy (politologów, historyków, socjologów czy filozofów) w odniesieniu do faszyzmu niemieckiego (a także wcześniejszych systemów totalitarnych) w latach trzydziestych XX wieku. Karl Popper oraz Hannah Arendt – jak się zdaje – pierwsi w latach czterdziestych i pięćdziesiątych rozszerzyli jego zakres na system bolszewicki (bolszewizm). Wyróżnili tym samym, dwie podstawowe odmiany współczesnego totalitaryzmu: hitlerowską (nazizm) i stalinowską (bolszewizm). Cechy totalitaryzmu Z czasem zrodziły się próby dalszego rozszerzenia pojęcia totalitaryzmu na takie współczesne systemy polityczne (władzy i ideologii), jak system chiński (we wcześniejszych fazach jego rozwoju), kambodżański (system Czerwonych Khmerów) czy system północnokoreański. Z tym że sam termin “totalitaryzm” (wł. totalitario) – podobnie jak termin “faszyzm” – wprowadził …
-
Faszyzm i jego geneza (RzN1)
Obrazek: Marsz na Rzym, 1922 r. W środku – Benito Mussolini Faszyzm. Karl Popper jako przyczynę jego powstania (z wł. – fascio – związek, od łac. fasces – wiązki, rózgi liktorskie) podaje rozczarowanie ruchem marksistowskim (komunistycznym), który zapowiadał bliską rewolucję i upadek kapitalizmu. Inni autorzy piszą wprost przeciwnie, że ruch faszystowski rozwinął się jako antidotum na sukcesy komunizmu (a także liberalizmu), który rozlewał się po całej Europie. Pochodzenie faszyzmu Pierwsza formacja faszystowska pojawiła się we Włoszech za przyczyną Benito Mussoliniego, który organizując Związek Kombatancki (Fasci di Combattimento) zrzeszający byłych żołnierzy I wojny światowej, uchodzi za twórcę faszyzmu. Na jego podstawie utworzył on w 1921 r. Narodową Partię Faszystowską, z którą…
-
Paradoksy Zenona (On15)
Obrazek: Zenon z Elei pokazuje młodzieży drzwi do Prawdy i Fałszu Paradoksy Zenona, to “dowody” na nieistnienie ruchu. Zenon z Elei (jak i Szkoła Eleatów) głosił, że ruch w ogóle nie istnieje. Prawdziwy byt jest jednolity i niezmienny. Ruch jest jedynie pozorem, złudzeniem naszych zmysłów. (Zmysły nas często mylą. Na przykład kij zanurzony w wodzie wydaje się zawsze złamany, z uwagi na to, że promienie świetlne wpadające do ośrodka o innej gęstości, w tym wypadku z powietrza do wody, zmieniają swój kierunek, czyli “załamują się”. Zjawisko to było znane także w ówczesnej Grecji). Należy wierzyć rozumowi – uważał – który dowodzi, że ruch jest niemożliwy. Zenon sformułował cztery „dowody” – paradoksy – na…
-
Czy materia jest koniecznym nośnikiem ruchu? (On14)
Obrazek: Wyładowanie elektryczne pokazujące podobne do błyskawicy włókna plazmy z cewki Tesli. Plazma to materia w czwartym stanie skupienia, poza lotnym, ciekłym i stałym. Czy materia jest koniecznym nośnikiem ruchu? Można zapytać też inaczej: czy istnieje ruch bez materii? W tej kwestii wyróżnia się trzy stanowiska: 1. Stanowisko atomizmu 2. Następnie, stanowisko dynamizmu samoistnego 3. A także, stanowisko dynamizmu idealistycznego 1. Atomizm Atomiści głoszą, że wszelki ruch jest ruchem materii, że zachodzi konieczny związek ruchu z materią. Początkowo atomiści głosili, że wszelki ruch jest ruchem atomów. Obecnie wiadomo, że istnieje materia polowa, która nie jest zbudowana z atomów, a więc nie wszelki ruch jest ruchem atomów. Stanowisko atomizmu starożytnych Greków reprezentowali: Demokryt, Epikur,…
-
Czy ruch jest atrybutem materii? (On13)
Obrazek: Wybuch bomby atomowej Czy ruch jest atrybutem materii? Można też zapytać inaczej: czy istnieje materia bez ruchu? Wiele dyskusji w całej historii filozofii wywoływała kwestia, czy ruch jest atrybutem (własnością nieodłączną) materii, czy też przysługuje jedynie niektórym obiektom materialnym. Omówię trzy etapy podejścia do tego problemu. 1. Stanowisko Starożytnych i Średniowiecznych 2. Stanowisko filozofii i nauki nowożytnej (lata około 1600-1900) 3. Stanowisko nauki współczesnej (XX wiek) 1. Stanowisko Starożytnych i Średniowiecznych Stosunek ruchu do materii badały cztery szkoły filozofii greckiej. (1) Szkoła Jońska (VI i V w. p.n.e.) Uznawała ruch za atrybut materii. Wynikało to z poglądu zwanego hylozoizmem, według którego wszelka materia jest ożywiona. Życie jest procesem, skoro…
-
Antymateria (On12)
Obrazek: Zdjęcie pierwszego pozytonu (antyelektronu) zaobserwowanego w komorze mgłowej (komorze Wilsona) Czym jest antymateria? Powstaje też pytanie, czy to, co fizycy nazywają antymaterią (antycząstkami), zawiera się również w przedstawionej (poprzednie wpisy) definicji materii? Problem antymaterii został sformułowany w 1928 r. przez Paula A.M. Diraca, który przewidział istnienie tzw. antycząstek, a następnie odkrytych doświadczalnie. Antycząstki różnią się od cząstek zwykłych znakiem ładunku elektrycznego, barionowego lub leptonowego (zazwyczaj znakiem dwóch ładunków). Parami cząstek i antycząstek są przykładowo: Oddziaływanie proton-antyproton o mocy 540 GeV. Zdjęcie wykonane w 1982 r. na Synchrotronie Super Proton w CERN, przy współpracy UA5. elektron – antyelektron (pozyton) – + e e neutron – antyneutron + – b …
