-
Ruch volkistowski – „duch germański” (EuN6)
Obrazek: wieś współczesna w Szwajcarii. Zapewne wieś w XIX wieku, gdy rozwijał się ruch volkistowski, wyglądała inaczej, skromniej. Jednak to właśnie wieś, a nie miasto, uprawa roli, a nie przemysł oraz prosty lud wiejski, a nie inteligencja pracująca – miały zapewnić odrodzenie narodu niemieckiego. Miały przywrócić mitycznego „ducha germańskiego”. Geneza ruchu volkistowskiego Badając genezę ruchu volkistowskiego przed I wojną światową, można dojść do oczywistego stwierdzenia, że Ernst Haeckel odgrywał doniosłą rolę w jego powstaniu i rozwoju. Jak zauważa Daniel Gasman (specjalista w dziedzinie historii europejskiej tego okresu), wszyscy propagandziści Volku byli niewątpliwie pod dużym wpływem jego nauczania. Stanowił on także inspirację i źródło wiedzy dla innych rozmaitych nurtów intelektualnych, które…
-
Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela (EuN5)
Obrazek: „Walcownia żelaza”, fabryka w Berlinie; autor: Adolph von Menzel (1872–1875) Ludwig Woltmann – uczeń Haeckela nie odegrał większej roli w kształtowaniu eugeniki niemieckiej. Może dlatego, że zmieniał poglądy, które zresztą nie były nader radykalne. Co ciekawe, był dobrze wykształconym niemieckim antropologiem i zoologiem. Studiował też medycynę i filozofię, zrobił doktoraty w obydwu tych dziedzinach, jak podaje P. Weindling). Wprawdzie krytykował swojego mistrza, ale jednocześnie przyczynił się do spopularyzowania poglądów jeneńskiego profesora. Mimo krytycznego podejścia do swego nauczyciela Haeckela, Ludwig Woltmann (1871–1907), podtrzymywał także zarzut pod adresem opieki medycznej oraz wszelkich form pomocy społecznej. Twierdził, że utrudnia to naturalny proces selekcji i pogłębia procesy degeneracji. W rozprawie Teoria Darwina i…
-
Wilhelm Schallmayer (EuN4)
Obrazek: Chiny – uprawy rolne. Wilhelm Schallmayer przebywał jakiś czas w tym ciekawym kraju i twierdził, że Chińczycy nie są wcale gorsi od rasy białej. Jednym z czołowych kontynuatorów Haeckela był jego uczeń, lekarz i uczony Wilhelm Schallmayer (1857–1919). Za początek zaangażowania Schallmayera w eugenikę można przyjąć jego pierwszą publikację z 1891 r. Był to krótki traktat O zagrażającym zwyrodnieniu fizycznym narodów cywilizowanych i upaństwowieniu stanu lekarskiego. Autor wyrażał w nim lęk o kondycję zwłaszcza cywilizacji zachodniej, a w szczególności narodu niemieckiego. Inny jego traktat – Dziedziczność i selekcja w historii życia narodów, z 1903 r. – stał się „podręcznikiem” dla pierwszej generacji eugeników. Dotarł do ogromnej liczby czytelników, a znaczne jego partie…
-
Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej (EuN2)
Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej, to drugi wpis z tego cyklu. W epoce sukcesów biologii ewolucyjnej postępowała tendencja do biologizacji społeczeństwa, czyli traktowania społeczeństwa w taki sposób jak organizm biologiczny. Zaczęto porównywać świat zwierząt ze strukturą społeczną. Nastąpiły przewartościowania w perspektywie antropologicznej: człowiek przestaje być indywiduum, a zaczyna być elementem (detalem) w jednolitym „organizmie społecznym”. Człowiek jest „kolonią komórek”, tzn. nie posiada indywidualności, a zatem jednostkę można poświęcić dla dobra społeczeństwa, państwa. Twierdził tak profesor zoologii i filozof uniwersytetu w Jenie – Ernst Haeckel (1834–1919) – obrazek powyżej. Jednostka a społeczeństwo Znamienne dla Haeckela było akcentowanie harmonijnej współpracy między jednostkami dla dobra całego organizmu, jakim jest społeczeństwo. Sprzyjało to…
-
Sława ewolucji. Stosunek socjaldemokracji do darwinizmu
Obrazek – Ewolucjoniści: Jean B. de Lamarck, Karol Darwin, Ernst Haeckel, Etienne Geoffroy St. Hilaire Sława ewolucji z Wielkiej Brytanii niesłychanie szybko dotarła do wszystkich krajów europejskich i Ameryki. Prawie natychmiast teoria o ewolucyjnym rozwoju gatunków wykładana była w szkołach i na uniwersytetach. O ewolucji i Darwinie pisały rozmaite czasopisma naukowe, a temat ten stał się modny na zebraniach i w salonach. Pojawiło się też natychmiast wielu zwolenników i kontynuatorów, ale także mnóstwo krytyków i antagonistów. Uznanie ewolucjonizmu w Wielkiej Brytanii W Wielkiej Brytanii, gdzie oczywiście myśl Darwina (ewolucjonizm, dobór naturalny, walka o byt) została najżyczliwiej przyjęta, nie brakowało antagonistów, ale opozycja była dość słaba i nietrwała. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja…
