-
Opieka medyczna nad dzieckiem
Opieka medyczna nad dzieckiem przez całe wieki była w medycynie pomijana. Takie podejście wpisywało się zresztą w znacznie szerszy kontekst traktowania dziecka. Jeszcze w XIX w. prawa dzieci prawie nie istniały, nie było mowy o jakimś szczególnym statusie dziecka. Zarówno narodziny nie były skrupulatnie ewidencjonowane, jak i pozbycie się noworodka, w niektórych rejonach Europy, nie było czymś rzadkim i bezwzględnie nagannym. Rozwój opieki medycznej nad dzieckiem Anglia, Francja i Austria, jako pierwsze zwróciły uwagę na problem zachorowań i umieralności dzieci. Na terenach polskich Józef Brodowicz zorganizował, dość wcześnie, bo już w 1833 r., w szpitalu krakowskim mały oddział pediatryczny. Natomiast pierwszy szpital dla dzieci, władze (austriackie wówczas) otworzyły we Lwowie w…
-
Farmacja: osiągnięcia XX wieku
Farmacja zrobiła zawrotną karierę w drugiej połowie XX wieku, a jej osiągnięcia są trudne do przecenienia. Zwłaszcza kiedy wzrastała w ogromnym tempie liczba specyfików medycznych. Część z nich stanowi jedynie nowe opakowanie starego leku, bądź stary lek nieznacznie udoskonalony. Część specyfików znika po bardzo krótkim czasie. Niewątpliwie ogromna większość to leki nowe, leki nowej generacji, jak się je nazywa. Farmacja, farmakologia, farmakoterapia Osiągnięcia w dziedzinie chemii, począwszy od XIX w., wzbogaciły metody diagnostyczne i terapeutyczne, stworzyły też warunki dla zaistnienia i rozwoju farmacji (farmacji stosowanej, farmakologii), a także dziedzin pokrewnych: toksykologii, bromatologii (badanie żywności). Trudno sobie wyobrazić, czym byłaby medycyna dziś bez chemii. Zarówno wielu chemików jak i medyków otrzymało…
-
Chirurgia – rozwój w XX wieku
Obrazek: Nowoczesna sala operacyjna Początki rozwoju chirurgii Obecnie chirurgia (i chirurdzy) cieszy się wysoką rangą. Ale jej historia nie jest tak rozległa i głęboka, jak niektórych innych specjalności. Dopiero w XVIII w. (1731 r.) w Paryżu powstała Akademia Chirurgii, a jej absolwenci zostali zrównani (1743 r.) z absolwentami Fakultetu Medycyny. Wcześniej praktyki chirurgiczne wykonywali głównie cyrulicy i balwierze, którzy jeszcze długo świadczyli swoje usługi, zwłaszcza biedniejszej części ludności. Prawdziwy rozkwit chirurgii przypada na koniec XIX w. W ubiegłych stuleciach ograniczała się głównie do amputacji kończyn i leczenia ran. To najbardziej powszechna opinia. Niemniej jednak w literaturze medycznej można spotkać opisy śmiałych operacji, przemyślnych narzędzi i utalentowanych operatorów, którzy doskonale radzili sobie…
-
Bakterie i wirusy – odkrycia w medycynie
Obrazek: Przykład wirusa Bakterie i wirusy rozpoznane zostały dość późno, w przeważającej mierze dopiero w XX wieku. Ale już w 2. połowie XIX w. epokowych odkryć dokonał Louis Pasteur, francuski chemik, który pracami nad fermentacją i procesem gnicia, dał początek bakteriologii. Dzięki temu stało się możliwe opanowanie chorób zakaźnych, które przez wieki dziesiątkowały ludność. Bakterie – odkrycia w medycynie Pasteur odkrył w 1861 r. „cylindryczne laseczki” (gr. bakterion) – bakterie kwasu masłowego. Światową sławę zyskał dzięki opracowaniu szczepionek przeciw wściekliźnie i wąglikowi. W 1888 r. zorganizowano specjalnie dla niego w Paryżu instytut naukowy, zwany Instytutem Pasteura. W tym samym roku rozpoczął tam badania nad cholerą, gruźlicą i kiłą rosyjski bakteriolog Ilja…
-
Falsyfikacja i konfirmacja – odmiany sprawdzania empirycznego
W naukach empirycznych stosuje się cztery rodzaje sprawdzania. Należą do nich: weryfikacja, falsyfikacja, konfirmacja, dyskonfirmacja. Najważniejsze z nich, to falsyfikacja i konfirmacja. Cztery rodzaje sprawdzania empirycznego Weryfikacja praw i teorii, która zawiera najistotniejsze wyniki badań naukowych, nie jest możliwa, ponieważ niewykonalne jest przebadanie całego Wszechświata w celu potwierdzenia ich prawdziwości. Uwaga ta dotyczy także wszystkich twierdzeń ściśle ogólnych, gdyż ich zasięg czasoprzestrzenny jest nieograniczony. Dyskonfirmacja natomiast, nie ma istotnego znaczenia, jej rola jest raczej przejściowa. Wynika to stąd, że jeśli prawo lub teoria poddawane są dyskonfirmacji, to z czasem dąży się do ich obalenia czyli falsyfikacji. Prowadząc analizy metodologicznych procedur sprawdzania praw i teorii naukowych, najwięcej uwagi poświęca się procedurom konfirmacji oraz…
-
Rodzaje sprawdzania empirycznego
Rodzaje sprawdzania empirycznego – główny podział Rodzaje sprawdzania empirycznego: główny podział to sprawdzanie pozytywne oraz negatywne. Sprawdzanie empiryczne pozytywne może być całkowite, zwane weryfikacją albo częściowe, zwane potwierdzeniem lub konfirmacją. Z kolei sprawdzanie negatywne to bądź wykazywanie fałszywości danego twierdzenie jeszcze nieuznanego za fałszywe – czyli falsyfikacja, bądź też postępowanie zmierzające do zmniejszenia jego pewności na podstawie jego logicznych następstw – t.j. dyskonfirmacja. Weryfikacja (łac. veritas – prawda) to uzasadnienie prawdziwości danego twierdzenia lub zbioru twierdzeń. Termin ten bywa niekiedy stosowany w szerszym znaczeniu, kiedy weryfikacją nazywa się wszystkie rodzaje sprawdzania empirycznego, a nawet wszystkie rodzaje uzasadniania. Konfirmacja to weryfikacja “częściowa” twierdzenia, częściowe jego potwierdzenie, zwiększenie wiarygodności. Z uwagi na wieloznaczność terminu konfirmacja, Karl Popper wprowadził określenie „koroboracja”, rozumiane jako potwierdzenie, ale nie w…
-
Rodzaje uzasadniania naukowego
Rodzaje uzasadniania naukowego to dowodzenie oraz sprawdzanie empiryczne. Uzasadnianie twierdzeń odbywa się na drodze odwołania się: albo do ich założeń (tj. do ich racji), czyli twierdzeń, z których one wynikają, i wtedy mówi się o dowodzeniu, albo do ich implikacji (konsekwencji, następstw), czyli twierdzeń, które z nich wynikają, i wówczas dochodzi się do sprawdzania empirycznego. Podstawowe rodzaje uzasadniania naukowego Główne rodzaje uzasadniania naukowego – jak widać na poniższym schemacie – to dowodzenie oraz sprawdzanie empiryczne. Ogólny schemat uzasadniania twierdzeń naukowych Dowodzenie jest podstawową metodą uzasadniania w naukach matematycznych (logice i matematyce), zwanych też tradycyjnie naukami formalnymi. Natomiast sprawdzanie empiryczne stanowi podstawową metodę uzasadniania zarówno w naukach przyrodniczych, jak i społecznych, a także praktycznych (stosowanych). Dowodzenie Dowodzenie, to w zasadzie…
-
Uzasadnianie twierdzeń naukowych
Uzasadnianie twierdzeń naukowych to wykazywanie – zgodnie z obowiązującymi w określonym czasie i konkretnej nauce rygorami – że dany pogląd zasługuje na (przynajmniej wstępną) akceptację uczonych. Inaczej mówiąc, jest to przedstawienie argumentów, że istnieją pewne ważkie racje przemawiające za prawdziwością lub przynajmniej wiarygodnością tego poglądu przy braku znajomości racji przeciwnych. Co to znaczy uzasadnić coś w sposób naukowy Uczony to człowiek, który nie tylko coś twierdzi, lecz zarazem uzasadnia to, co twierdzi. Ogólnie można powiedzieć, że uzasadnić jakieś twierdzenie to tyle, co dojść do niego na takiej drodze, która bądź gwarantuje temu twierdzeniu prawdziwość, bądź zapewnia mu przynajmniej wysoki stopień prawdopodobieństwa. Uzasadnianie naukowe jest specyficznym rodzajem uzasadniania. Wyróżnia się racjonalnym charakterem…
-
Generalizacje historyczne
Drugim – po prawach nauki – ważnym rodzajem twierdzeń ogólnych są generalizacje historyczne, zwane też uogólnieniami historycznymi. Główna różnica między nimi polega na tym, że prawa nauki to twierdzenia ściśle ogólne, natomiast generalizacje historyczne to twierdzenia numerycznie ogólne. Generalizacje historyczne jako twierdzenia numerycznie ogólne Obrazek: Bitwa pod Zieleńcami, 18 czerwca 1792, między wojskami polskimi, a rosyjskimi, zakończona zwycięstwem Polaków pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego i Tadeusza Kościuszki. Król Stanisław Poniatowski na prośbę swego bratanka J. Poniatowskiego ustanowił w tym dniu odznaczenie wojskowe Virtuti Militari. Obraz Wojciecha Kossaka z 1898 r. W większości nauk najważniejszymi twierdzeniami, które w nich występują, są prawa nauki. Jednakże istnieją nauki, w których formułowanie praw jest utrudnione (np. w historii), dlatego najważniejsze wyniki…
-
Prawa nauki
Prawa nauki to twierdzenia ściśle ogólne, które odznaczają się w nauce szczególnym statusem poznawczym wśród ogólnych twierdzeń formułowanych w nauce. Spełniają niezwykle ważną funkcję w systemie wiedzy naukowej. Prawa nauki w systemie wiedzy naukowej Prawa naukowe to zawsze twierdzenia ściśle ogólne (uniwersalne), to znaczy takie, których zasięg czasoprzestrzenny jest nieograniczony, gdyż dotyczą one wszystkich obiektów czy zjawisk danej klasy, które mogą występować w całym Wszechświecie. Dlatego kompletne sformułowanie prawa zawiera opis warunków dostatecznych (wystarczających), w których zachodzi zależność (prawidłowość) opisywana przez prawo, nie zawiera natomiast żadnych wskazówek dotyczących miejsca i czasu zajścia tych warunków. Na przykład prawo powszechnej grawitacji Newtona głosi, że dowolne dwa ciała znajdujące się kiedykolwiek i gdziekolwiek we Wszechświecie przyciągają…
