Fizjologia człowieka

Fizjologia (człowieka) jest to nauka o czynnościach organizmu, o przemianie materii i energii. Wydzieliła się w XIX wieku z anatomii. Jest nauką ściśle związaną z chemią i fizyką oraz właśnie z anatomią.

Fizjologia jako nauka

Fizjologia zajmuje się  rozpoznawaniem funkcjonowania zdrowego organizmu człowieka, jak też sposobami przywracania jego prawidłowego funkcjonowania, jeśli zostanie ono zaburzone (fizjologia patologiczna). Gdy zmiany mieszczą się w dopuszczalnych granicach – organizm uznaje się za zdrowy. Natomiast, gdy zmiany przekraczają przyjęte normy, wówczas mówi się o patologii, która może prowadzić do choroby.

W kręgu zainteresowań fizjologii leżą między innymi procesy gojenia się ran, transplantacja tkanek i narządów, stany zapalne, zaburzenia czynności wegetatywnych. Z fizjologii ogólnej wydzielone są fizjologie szczegółowe rozmaitych układów, np. krążenia, oddechowego, pokarmowego, wydalniczego, nerwowego i inne.

Duże zasługi dla rozwoju fizjologii ma francuski fizjolog Claude Bernard (XIX w.), szczególnie w zakresie procesów trawiennych. Wspierał także rozwój farmakologii i toksykologii. Fizjologia wciąż się rozwija, korzystając z osiągnięć biochemii i elektroniki, stosując coraz nowsze metody badawcze.

Wykorzystanie mikroskopów

Prace nad strukturą komórek prowadzi się przy pomocy nowoczesnych mikroskopów w skojarzeniu z metodami biochemicznymi. Tradycyjny mikroskop działał przy wykorzystaniu fal świetlnych i soczewki optycznej, uzyskując powiększenie do kilku tysięcy razy. Na podstawie odkrycia fal materii francuskiego fizyka Louisa de Broglie’a, berliński fizyk Ernst Ruska (wraz z Maxem Krollem) w 1931 r. skonstruował mikroskop elektronowy (a w 1932 r. go opatentował) z wykorzystaniem wiązki elektronów i elektronowej soczewki. Dzięki temu uzyskał powiększenie 30 tys. razy. E. Ruska za swe osiągnięcia otrzymał w 1986 r. Nagrodę Nobla.

W następnych latach wynalazek ów był ulepszany, toteż obecnie uzyskuje się powiększenie do 250 tys. razy, z rozdzielczością do 0,2 nm. Technika mikroskopowa jest wciąż doskonalona. Powstają nowe specjalistyczne mikroskopy:

• operacyjny (ułatwiający prowadzenie operacji w bardzo małych przestrzeniach)
• polaryzacyjny
• fazowo-kontrastowy
• interferencyjny
• fluorescencyjny i inne.

Mikroskop fazowy skonstruował (w 1936 r.) holenderski fizyk Frits Zernike; służy on do obserwacji mikroorganizmów w stanie żywym. F. Zernike także otrzymał Nagrodę Nobla w 1953 roku.

Gmach medycyny współczesnej opiera się na trzech wielkich filarach:

• patologii (pion naukowo-przyrodniczy),
• praktyce klinicznej, do której należy rozpoznawanie i leczenia chorób (diagnostyka, terapia, rokowania)
• oraz na teorii medycyny, zajmującej się teorią i systematyką chorób, objawami i środkami leczniczymi.

Ciąg dalszy w kolejnych wpisach: Patologia w medycynie, Diagnostyka i terapia. Nowoczesne metody diagnostyczne, inaczej Praktyka kliniczna

Zob. też inne wpisy w kategorii: Medycyna