• Adekwatne poznanie - szansą na przeżycie
    Filozofia nauki

    Adekwatne poznanie – szansą na przeżycie

    Obrazek: Złudzenie, jakoby przedmioty posiadały barwę Wpis Adekwatne poznanie – szansą na przeżycie, jest jedynie szkicowym zarysowaniem zagadnienia. A dokładnie: czy adekwatne poznanie zwiększa szanse na przeżycie. Jeśli mierzyć sukces danego gatunku długością trwania, to człowiek, jako gatunek młody, nie może się pochwalić sukcesem życiowym. Natomiast wiele gatunków sinic i bakterii, których trwanie liczone jest w miliardach lat, należałoby uznać za gatunki, które odniosły prawdziwy sukces. Jeśli jednak za miarę sukcesu – jak to często bywa u ludzi – uznaje się dominację, to nasz gatunek należy do wielce udanych. Wprawdzie dominacja człowieka nad życiem na Ziemi nie jest tak wielka, jak to się wydaje na pierwszy rzut oka. Faktycznie dotyczy…

  • Spór indukcjonizmu z hipotetyzmem
    Filozofia nauki

    Spór indukcjonizmu z hipotetyzmem

    Jednym z ważnych sporów we współczesnej metodologii nauk jest spór indukcjonizmu z hipotetyzmem o metodę nauk empirycznych. Indukcjonizm jako kierunek w metodologii nauki został zapoczątkowany przez Francisa Bacona (1561–1626), twórcę tzw. indukcji eliminacyjnej. Z kolei podstawowe założenia hipotetyzmu opracował Karl Popper (1902–1994) w swej pracy Logika odkrycia naukowego. Została ona opublikowana w 1934 r. pt. Logik der Forschung. 1. Według indukcjonizmu do praw i najważniejszych ustaleń w naukach empirycznych, dochodzi się na drodze indukcyjnego uogólniania faktów. Podobnie postępuje się w procesie zdobywania wiedzy potocznej, stosowanej w życiu codziennym. Kierunek ten reprezentowany był głównie przez neopozytywistów, w szczególności przez R. Carnapa. Zasadą poznania empirycznego, według indukcjonisty, jest reguła: obserwuj i uogólniaj…

  • Metodologia opisowa czy normatywna
    Filozofia nauki

    Metodologia opisowa czy normatywna

    Wpis metodologia opisowa czy normatywna dotyczy problemu jak opisywać naukę. Czy należy opisywać naukę taką, jaka ona jest faktycznie, czy też taką, jaka być powinna. Jest to spór o to, czy metodologia nauk powinna być metodologią opisową czy metodologią normatywną. Metodologia opisowa W XIX stuleciu metodolodzy, pragnąc stać na twardym gruncie historii nauki, starali się opisywać naukę w sposób czysto opisowy. Brali pod uwagę te metody dochodzenia do twierdzeń naukowych i metod ich uzasadniania, które uczeni faktycznie stosowali w swej praktyce badawczej. Taki charakter miały w szczególności idukcjonistyczna koncepcja nauki J.St. Milla oraz hipotetystyczna koncepcja nauki W.S. Jevonsa. W XX wieku uczeni doszli jednak do wniosku, że metodologia czysto opisowa…

  • Determinanty rozwoju nauki
    Filozofia nauki

    Determinanty rozwoju nauki (RoN3)

    Spór o to, jakie są główne determinanty rozwoju nauki toczą zwolennicy odmiennych kierunków w filozofii nauki: internalizmu i eksternalizmu. Chodzi o to, jakie czynniki wywierają większy wpływ na rozwój nauki: czynniki (determinanty) wewnętrzne czy też czynniki (determinanty) zewnętrzne. I jest to jeden z głównych sporów dotyczących rozwoju nauki. Jakie są główne determinanty rozwoju nauki Główne determinanty rozwoju nauki to czynniki (determinanty) wewnętrzne oraz czynniki (determinanty zewnętrzne. Do czynników wewnętrznych zalicza się wszystkie czynniki poznawcze, do zewnętrznych – wszystkie czynniki pozapoznawcze. Determinanty wewnętrzne Do czynników wewnętrznych należą wszelkie racje poznawcze, którymi kieruje się uczony w swej praktyce badawczej. Czynniki wewnętrzne można podzielić na empiryczne i teoretyczne. Empiryczne W naukach empirycznych jest to wzgląd na prawdziwość, na maksymalne przybliżenie do rzeczywistości.…

  • Cele poznania naukowego oraz funkcje społeczne nauki
    Filozofia nauki

    Cele poznania naukowego oraz funkcje społeczne nauki

    Cele poznania naukowego są niezwykle istotne. Wyjaśnianie i zrozumienie zjawisk są możliwe przy założeniu, że celem osiągalnym nauki jest poznanie prawdziwe, do którego nauka zmierza. Wiedza naukowa zawdzięcza swój wysoki status poznawczy temu, że nauka jest nastawiona na zdobywanie prawdy niebanalnej, do której trudno jest dotrzeć, ale która jest zarazem interesująca teoretycznie oraz użyteczna praktycznie. Funkcje teoretyczne oraz praktyczne nauki Wiedza naukowa jest interesująca teoretycznie, gdyż służy wypełnianiu przez naukę jej funkcji teoretycznej. To jest: wyjaśnianie i zrozumienie zjawisk i procesów zachodzących w świecie. Wiedza naukowa jest użyteczna praktycznie, gdyż służy pełnieniu przez naukę jej drugiej ważnej funkcji społecznej – funkcji praktycznej.  To jest: przewidywanie zachodzenia i przebiegu zjawisk. Przewidywanie jest…

  • Wiedza naukowa. Kryteria naukowości wiedzy
    Filozofia nauki

    Wiedza naukowa. Kryteria naukowości wiedzy

    Obrazek: przyrząd do nawigacji morskiej (kompas) Jednym z zadań metanauki jest wyodrębnienie wiedzy naukowej spośród pozostałych gatunków wiedzy ludzkiej. W tym celu formułuje się wyróżniki wiedzy naukowej zwane zwykle kryteriami naukowości wiedzy. Ponieważ wiedza naukowa genetycznie wywodzi się z wiedzy potocznej, zatem ustalając kryteria wiedzy naukowej, ma się na uwadze przede wszystkim to, co różni ją od wiedzy potocznej. Do kryteriów naukowości wiedzy należą: 1. Mocna zasada racjonalności Mocna (lub mocniejsza) zasada racjonalności, to zasada racjonalnego uznawania przekonań. Stwierdza ona, że stopień przekonania, z jakim głoszony jest dany pogląd (twierdzenie, hipoteza, prawo, teoria), powinien odpowiadać stopniowi jego (jej) uzasadnienia. Stopień przekonania nie powinien być większy od stopnia uzasadnienia, gdyż inaczej popada…

  • Gatunki wiedzy ludzkiej, wg kryterium zasady racjonalności
    Filozofia nauki

    Gatunki wiedzy ludzkiej

    Wiedza ludzka towarzyszy człowiekowi od początków jego dziejów. Nie od razu jednak daje się w niej wyróżnić odmienne gatunki wiedzy ludzkiej. W miarę natomiast powstawania rozmaitych sfer aktywności człowieka zaczęły kształtować się takie formy działalności kulturalnej jak religia, sztuka, literatura, filozofia, nauka, zatem wyodrębniły się odmienne gatunki wiedzy. Wpis ten opracowany został głównie na podstawie prac filozoficznych Jana Sucha, m.in.: Filozofia nauki, Wstęp do metodologii ogólnej nauk, Wiedza naukowa a wiedza potoczna. Ogólnie wiedzę ludzką można podzielić na pięć gatunków. Są to:  wiedza potoczna w. naukowa wiedza artystyczno-literacka w. spekulatywna wiedza irracjonalna. 1. Wiedza potoczna Wiedza potoczna, inaczej – powszechna, zdroworozsądkowa, jest najstarszym gatunkiem wiedzy ludzkiej. Pojawiła się wraz z człowiekiem rozumnym –…

  • Płaszczyzny ujmowania nauki
    Filozofia nauki

    Płaszczyzny ujmowania nauki

    Naukę charakteryzuje wysoki status poznawczy. Zapewniają jej to metody jakie stosuje oraz język, jakim nauka się posługuje. Pod względem poznawczym wydaje się być wiedzą najlepszą, najbardziej adekwatnie opisującą rzeczywistość. Najważniejsze wyniki badań naukowych stanowią prawa i teorie naukowe. Wymagają one uzasadnienia, które polega na konfrontacji przewidywań na nich opartych z rezultatami doświadczenia: z wynikami obserwacji, pomiarów i eksperymentów. Nauka jest jednym z rodzajów wiedzy ludzkiej. Jako rzeczywistość społeczna jest tworem złożonym i wieloaspektowym. Płaszczyzny ujmowania nauki Nauka nie jest jedynie wiedzą naukową. Pełne zrozumienie czym jest nauka, wymaga uwzględnienia aż siedmiu jej aspektów, w których może być ujmowana. Nauka to: Pewien gatunek wiedzy, to znaczy „wiedza naukowa”, różniąca się od wiedzy potocznej i…