-
Spór indukcjonizmu z hipotetyzmem
Jednym z ważnych sporów we współczesnej metodologii nauk jest spór indukcjonizmu z hipotetyzmem o metodę nauk empirycznych. Indukcjonizm jako kierunek w metodologii nauki został zapoczątkowany przez Francisa Bacona (1561–1626), twórcę tzw. indukcji eliminacyjnej. Z kolei podstawowe założenia hipotetyzmu opracował Karl Popper (1902–1994) w swej pracy Logika odkrycia naukowego. Została ona opublikowana w 1934 r. pt. Logik der Forschung. 1. Według indukcjonizmu do praw i najważniejszych ustaleń w naukach empirycznych, dochodzi się na drodze indukcyjnego uogólniania faktów. Podobnie postępuje się w procesie zdobywania wiedzy potocznej, stosowanej w życiu codziennym. Kierunek ten reprezentowany był głównie przez neopozytywistów, w szczególności przez R. Carnapa. Zasadą poznania empirycznego, według indukcjonisty, jest reguła: obserwuj i uogólniaj…
-
Neopozytywizm
Neopozytywizm (znany też jako pozytywizm logiczny lub logiczny empiryzm) jest kierunkiem filozoficznym, który odegrał ważną rolę w dwudziestowiecznej filozofii nauki. Stanowi on kontynuację i rozwinięcie pozytywizmu zapoczątkowanego w XIX stuleciu przez A. Comte’a, a dalej rozwijanego przez J. S. Milla, H. Spencera, R. Avenariusa oraz E. Macha. Powstał on z inicjatywy filozofów i uczonych, którzy brali udział w prowadzonym przez M. Schlicka seminarium na uniwersytecie wiedeńskim. Nazwali siebie „Kołem Wiedeńskim” (Wiener Kreis), które istniało w latach 1922–1938. Najwybitniejszymi przedstawicielami kierunku byli logik i filozof Rudolf Carnap, fizyk Philipp Frank, socjolog Otto Neurath, filozofowie Hans Hahn, Hans Reichenbach oraz Carl Hempel. Silny wpływ na Koło Wiedeńskie wywarli Bertrand Russell oraz Ludwig…
-
Teoria naukowa
Teoria naukowa, to system twierdzeń ogólnych (praw) uporządkowanych logicznie za pomocą relacji konsekwencji (wynikania). Teoria stanowi najdoskonalszą formę systematyzacji wiedzy. Należy tylko pamiętać, że forma ta, sama podlega stopniowaniu. Obejmuje zarówno luźne systemy teoretyczne zasługujące raczej na miano hipotez, poglądów czy koncepcji, jak i teorie aksjomatyczne o wysokim stopniu sformalizowania. Teoria naukowa w naukach formalnych i empirycznych W naukach formalnych W naukach formalnych (w logice i matematyce) teorie mają zazwyczaj postać systemów dedukcyjnych zaksjomatyzowanych i sformalizowanych. To znaczy takich, w których podaje się pełny zestaw twierdzeń wyjściowych (zwanych aksjomatami) oraz pełny zestaw reguł dedukcji (reguł wynikania), na mocy których z aksjomatów można wyprowadzić wszystkie twierdzenia pochodne (tezy) teorii. W naukach empirycznych W…
-
Klasyfikacja nauk
Klasyfikacja nauk polega na wyodrębnianiu – na podstawie określonych kryteriów – głównych działów nauki, a następnie na ich podziale na dyscypliny szczegółowe. Najczęściej stosowane są kryteria przedmiotowe (różnice w przedmiocie badania) oraz metodologiczne (różnice w metodach badawczych). Kryteria klasyfikacji Ważny jest również rodzaj stawianych problemów i formułowanych twierdzeń oraz sposób uzasadniania twierdzeń, także typ wyjaśniania, zadania i cele. Klasyfikacja jest zawsze podporządkowana określonym celom, takim jak funkcje pełnione przez naukę w społeczeństwie, potrzeby dydaktyki, potrzeby bibliotekoznawstwa itd. Poszukuje się klasyfikacji naturalnych, to znaczy takich, które grupują nauki podobne pod wieloma względami, ważnymi z określonego punktu widzenia,,. Ogólna klasyfikacja nauk [a]. Schemat ma charakter dychotomiczny (z wyjątkiem podziału nauk stosowanych). Na…
