-
Spór determinizmu z finalizmem (teleologią)
Obrazek: Świat został stworzony przez Boga w sposób zamierzony i celowy (wyobrażenie) Spór determinizmu z finalizmem (teleologią) dotyczy charakteru porządku panującego w świecie oraz źródeł tego porządku. Stanowisko teleologii (finalizmu) finalizm, z gr. finis – koniec, końcowy stan, cel; teleologia – z gr. telos – cel, teleos – zmierzający do celu Drugim – obok indeterminizmu – przeciwnikiem determinizmu jest finalizm (zwany też teleologią). Finalizm głosi, że nie przyczyny i prawa, lecz cele wyznaczają przebieg zjawisk oraz porządek panujący w świecie. Głosi zatem zasadę powszechnej celowości W sformułowaniu św. Tomasza z Akwinu zasada celowości zawarta jest w stwierdzeniu: każde zjawisko ma swój cel, do którego zmierza, lub zmierzać powinno. Ostatnie słowa zasady dotyczą ludzi, którzy dysponując –…
-
Ontologia spekulatywna (On2)
Ontologia spekulatywna rozwinęła się w XVIII wieku w Niemczech. Charakteryzuje się dużym stopniem uteoretycznienia, bez konieczności potwierdzania przez dane empiryczne. Według Christiana Wolffa ontologia określa dedukcyjnie (na mocy praw logiki) własności bytu, wyprowadzając je z apriorycznych (przyjmowanych z góry) zasad: (1) zasady sprzeczności – żaden przedmiot nie może zarazem mieć i nie mieć tej samej cechy oraz (2) zasady racji dostatecznej – wszystko ma swoją rację, przyczynę lub cel, na podstawie których może zostać wyjaśnione. Ontologia częścią metafizyki Ontologia w systemie filozoficznym Wolffa stanowi część metafizyki, do której zaliczał także kosmologię, psychologię i teologię racjonalną. Zajmowały się one poszczególnymi rodzajami bytu. Ontologia spekulatywna upowszechniła się w XVIII wieku w Niemczech. Przeciwko niej wystąpił Immanuel Kant (1724–1804), który…