Francis Galton – twórca teorii eugenicznej

Obrazek: Francis Galton, prawdopodobnie około 1903 r. Francis Galton – twórca teorii eugenicznej, to brytyjski arystokrata, eugenik, wynalazca, matematyk i statystyk, członek Royal Society, (Królewskie Towarzystwo dla Rozszerzania Wiedzy o Przyrodzie), a prywatnie kuzyn Karola Darwina.

Zafascynowany ewolucjonizmem, sir Francis Galton (1822–1911), w pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Dociekania na temat uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., przedstawił nową dziedzinę wiedzy, mającą zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy¹.

Główne założenia galtonowskiej idei

Jego zdaniem, wzorując się na hodowcach zwierząt, można by ukierunkować tak samo rozwój gatunku ludzkiego. Zarówno jego cechy fizyczne, jak i walory intelektualne.

Podobnie jak staranny dobór u psów i koni prowadzi do polepszenia ich rasy, tak też możliwe jest wyprodukowanie wysoko uzdolnionej rasy ludzi w drodze rozsądnego kojarzenia małżeństw w ciągu kilku pokoleń².

Prace Galtona o eugenice spotkały się z bardzo życzliwym przyjęciem nie tylko w Wielkiej Brytanii. Zachęcał on, aby eugenikę traktować jak religię. To znaczy, aby przyjąć ją – tak jak religię – na wiarę, ponieważ nie był w stanie przedstawić adekwatnego uzasadnienia. Dokładnie napisał tak:

Biorę eugenikę bardzo poważnie, czując, że jej zasady powinny stać się jednym z dominujących motywów w cywilizowanym kraju, tak jak gdyby były one jednym z religijnych dogmatów³.

W rozwoju poszczególnych ras widział ogromne różnice, które były – jego zdaniem – trwałe i niemożliwe do zlikwidowania. Z tego powodu program doskonalenia populacji ludzkiej musi brać pod uwagę stopniową eliminację ras niższych. Dla Galtona było to oczywiste. Dlatego dziwił się, dlaczego nie ma powszechnej akceptacji dla tego rodzaju progresywnej myśli stymulującej postęp.

Nie należy brać pod uwagę wysokiej jakości cech pojedynczych osobników w gorszych rasach. Ich potomkowie i tak powrócą do cech typowych dla swej rasy. Natomiast „wysoką” rasę trzeba izolować, a najbardziej odpowiednią („litościwą”) formą jej doskonalenia byłaby eugenika („to, co odważyłem się nazwać «eugeniką»”). Trzeba by także rygorystycznie wyodrębnić z niej najlepsze jednostki, wspierać je w prokreacji i sukcesywnie zastępować gorsze osobniki lepszymi⁴.

W obronie Galtona

W znanej pracy Wojna przeciw słabym, Edwin Black (amerykański historyk i dziennikarz) przedstawia F. Galtona jako człowieka, który nie jest winny powstaniu i uformowaniu eugeniki. Tłumaczy, że Galton pragnął uzdrowić i uszczęśliwić ludzi. Nawet propozycje ustawodawstwa eugenicznego nie miały – jak pisze – „inwazyjnego ani złowieszczego charakteru”. To jego następcy lub ci, którzy podchwycili idee eugeniczne, uczynili z niej jakoby karykaturę „propozycji” Galtona. I dodaje, że składały się na nią: “segregacja, deportacja, kastracja, zakaz zawierania małżeństw, przymusowa sterylizacja, bierna eutanazja, a ostatecznie i eksterminacja”⁵.

E. Black zdecydowanie podkreśla, że dopiero w USA eugenika stała się

więcej niż abstrakcyjną filozofią. Decydenci polityczni uczynili z niej swoją obsesję. Galton nie mógł przewidzieć, że jego idealizm społeczny zdegeneruje się, przybierając postać bezwzględnej kampanii zmierzającej do eliminacji wszystkich wadliwych egzemplarzy gatunku ludzkiego⁶.

Trzeba dodać, że stanowisko to jest dość trudne do zaakceptowania. Nie jest też podzielane przez innych (większość?) autorów prac o eugenice. Być może Black, mieszkaniec Stanów Zjednoczonych, jest bardziej wyczulony na nieprawości, okrucieństwa, a nawet akty ludobójstwa eugenicznego obecne w tym kraju i zakusy na upowszechnienie praktyk eugenicznych na całym globie.

Europa została dotknięta przede wszystkich germańską odmianą eugeniki (chociaż ta amerykańska ma te same konotacje), pamiętaną przez wielu jeszcze żyjących ludzi.