O eugenice

  • Sława ewolucji
    Eugenika

    Sława ewolucji. Stosunek socjaldemokracji do darwinizmu

    Obrazek – Ewolucjoniści: Jean B. de Lamarck, Karol Darwin, Ernst Haeckel, Etienne Geoffroy St. Hilaire Sława ewolucji z Wielkiej Brytanii niesłychanie szybko dotarła do wszystkich krajów europejskich i Ameryki. Prawie natychmiast teoria o ewolucyjnym rozwoju gatunków wykładana była w szkołach i na uniwersytetach. O ewolucji i Darwinie pisały rozmaite czasopisma naukowe, a temat ten stał się modny na zebraniach i w salonach. Pojawiło się też natychmiast wielu zwolenników i kontynuatorów, ale także mnóstwo krytyków i antagonistów. Uznanie ewolucjonizmu w Wielkiej Brytanii W Wielkiej Brytanii, gdzie oczywiście myśl Darwina (ewolucjo­nizm, dobór naturalny, walka o byt) została najżyczliwiej przyjęta, nie brakowało antagonistów, ale opozycja była dość słaba i nietrwała. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja…

  • Darwin i ewolucjonizm u podstaw eugeniki
    Eugenika

    Darwin i ewolucjonizm u podstaw eugeniki

    Obrazek: Szympansy To pierwszy (z trzech) wpis o roli Karola Darwina, ewolucjonizmu i darwinizmu w ukształtowaniu naukowego i społeczno-politycznego podłoża eugeniki, który skrótowo ujęłam: Karol Darwin i ewolucjonizm u podstaw eugeniki. Rzecz jest dość złożona ze względu na znaczenie samej teorii ewolucji dla biologii i nauki w ogóle. Tutaj skupię się na pokazaniu oddziaływania ewolucjonizmu i samego K. Darwina na tworzenie eugeniki. (Następne wpisy, to: Sława ewolucji: stosunek socjaldemokracji do darwinizmu, Darwinizm jako spiritus movens eugeniki, Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice oraz Czy Karol Darwin był socjaldarwinistą?). Ewolucjonizm Herberta Spencera Herbert Spencer (1820–1903) zastosował szeroko zasadę ewolucjonizmu w swoim systemie filozoficznym, odnosząc ją do wszystkich poziomów: do świata organicznego, społecznego, kulturalnego…

  • Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja
    Eugenika

    Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja

    Obrazek: Mapa starożytnej Grecji (750–480 r. p.n.e.) Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja, to pierwszy wpis poświęcony tematyce związanej z praktykami eliminowania ludzi ułomnych i chorych ze społeczeństwa w celu poprawy jakości rasy ludzkiej, jakie stosowane były w dziejach historii na długo przedtem, zanim Francis Galton po raz pierwszy użył terminu „eugenika”.  Z tej racji wcześniejsze działania nakierowane na doskonalenie gatunku ludzkiego wskazane byłoby nazywać preeugeniką, aby odróżnić je od eugeniki właściwej, dojrzałej, Galtonowskiej.  W pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Badania uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., Galton przedstawił zarys nowej dziedziny wiedzy, mającej zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy.  Napisał, że: Eugenika jest nauką, która zajmuje się wszelkimi wpływami poprawiającymi wrodzone cechy rasy, łącznie z tymi,…

  • Benedykt Morel
    Eugenika

    Benedykt Morel – Traktat o degeneracji

    Benedykt Morel (1809–1873), to francu­sko-austriacki psychiatra, który jako pierwszy sformułował teorię degeneracji gatunku ludzkiego. Następnie, wyłożył tę teorię w swej książce pt. Traktat o degeneracji, wydanej w 1857 r. w Paryżu. Teoria degeneracji gatunku ludzkiego B. Morel – nawiązując do Lamarcka – sugerował, że degeneracja jest następstwem wielu czynników środowiskowych. Najczęściej wymieniał choroby, jak też nieodpowiednie postawy społeczne, co w konsekwencji spowodowało upadek człowieka. Stan teraźniejszy porównywał z okresem biblijnym, zanim człowiek został wygnany z Raju. Czyli tym pierwotnym, nieskażonym, idealnym. Po wypędzeniu z Raju – jego zdaniem – człowiek „sta­czał się”. A prowadziła do tego bieda, zbyt gęste zaludnienie, zatrucia, brak wy­kształcenia, niezdrowe zawody, nadużywanie alkoholu, a także ekscesy seksualne.  Morel był…

  • Lamarck
    Eugenika

    Jean-Baptiste de Lamarck: łagodny model eugeniki

    Obrazek: Drzewo ewolucji małpy i człowieka, wg Lamarcka (1815) Naukowe podstawy pozwalające uzasadnić model łagodnej eugeniki, stworzył francuski biolog Jean-Baptiste de Lamarck (1744–1828), który w 1800 r. sformułował koncepcję ewolucji i przedstawił ją w pracy Philosophie zoologique  (Filozofia zoolo­gii) wydanej w 1809 r. Naukowe podstawy modelu łagodnej eugeniki Ewolucjonizm Lamarcka zakładał zmiany przystosowawcze organizmu pod wpływem środowiska, do którego adaptuje się organizm. Nowe, korzystniejsze cechy z kolei przekazywane miały być potomstwu. Ostatecznym efektem tak pojętego mechanizmu ewolucji jest powstawanie nowych organizmów (ras), które różnią się właściwościami od swych rodziców, albowiem zmiany warunków środowiskowych powodu­ją, że nowo narodzone osobniki naby­wają cechy niezbędne do życia w zmie­nionych już warunkach otoczenia. W trakcie długiego procesu ewolucji…

  • Thomas Malthus
    Eugenika

    Thomas Malthus i problem demograficzny

    Thomas Malthus, jeszcze w końcu XVIII w., zadziwił świat swoją społeczną wizją z zakresu demografii i ekonomii. Problem demograficzny – jego zdaniem – spowodowany będzie przeludnieniem i głodem, jaki zapanuje z tego powodu na świecie. Thomas Malthus i jego społeczna wizja   W Rozważaniach o zasadach populacji (1798 r.) Th. Malthus wyraził pogląd, że liczba ludności świata rośnie w postępie geome­trycznym, a zasoby niezbędne do wyżywienia – w postępie arytmetycznym oraz że w krótkim czasie dojdzie do przeludnienia i zabraknie pożywienia dla wszystkich ludzi­. Informacja ta musiała przerazić, a także zainspirować do dalszych badań w tym zakresie. Alfred Grotjahn (niemiecki eugenik, lekarz, uczony) opracowany przez Malthusa system nazywa „zmorą”, której nie daje się…

  • Hans Günther
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Hans Günther – teoretyk rasizmu niemieckiego (Ra5)

    Obrazek: Kobieta romska z niemieckim oficerem policji i nazistowskim psychologiem, dr Robertem Ritterem Hans Günther – główny teoretyk rasizmu niemieckiego w okresie międzywojennym  – podzielał poglądy swoich poprzedników. Głównie A. Gobineau i H.S. Chamberlaina, którzy twierdzili, że zewnętrzne piękno wyraża wewnętrzne cechy człowieka. Ten subiektywnie pojmowany kanon piękna próbowano następnie uzasadnić w sposób naukowy i niebudzący wątpliwości. W zadanie to wprzęgnięto młode wówczas dziedziny nauki, takie jak antropologia czy ewolucjonizm. Rassengünther   Hans Friedrich Karl Günther (1891–1968) antropolog, biolog, lekarz i pisarz polityczny, z tytułem profesora od 1935 r.  Na uniwersytecie w Berlinie wykładał nauki o rasie, biologii człowieka i etnografii wsi oraz socjologii. Jest uważany (poza Chamberlainem), za głównego ideologa rasizmu…

  • Houston Stewart Chamberlain
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Houston Stewart Chamberlain i jego teoria rasowa (Ra4)

    Obrazek: Rynek w Bayreuth, rodzinnym mieście Wagnerów, gdzie bardzo często przebywał u nich swego czasu (spowinowacony z rodziną Wagnerów) Houston Stewart Chamberlain a także gościł Adolf Hitler. W końcu XVIII stulecia na Zachodzie, a przede wszystkim w państwie niemieckim, rozszalała się psychoza, która objawiała się w lęku o przyszłość ludzkości. Symptomy tego widoczne były – jak sądzono – w upadku człowieka, kultury, cywilizacji. Tworzono zatem pośpiesznie rozmaite teorie rasowe (m.in. teoria o sygnaturze, teoria frenologii), z których najbardziej popularną okazała się teoria ras Arthura de Gobineau. Gobineau poświęcił swój czas na poszukiwanie rasy, która byłaby w stanie po­dźwignąć kulturę zachodnią z upadku. Aryjski ideał piękna   Wyrazicielem tych poszukiwań stał się również Houston…

  • Arthur de Gobineau
    Eugenika

    Arthur de Gobineau. Esej o nierówności ras ludzkich (Ra3)

    Arthur de Gobineau, francuski dyplomata, w 1853 r. wydał  rozprawę Esej o nierówności ras ludzkich,  w której wyłożył pionierską teorię rasową. Uznał on pigmentację skóry za wskaźnik klasyfikacji gatunku ludzkiego, przyjmując już wcześniej ustalony podział na trzy rasy: białą, czar­ną i żółtą. Charakterystyka trzech ras wg Gobineau Człowiek biały – wysoki blondyn o niebieskich oczach i podłużnej czaszce – w systematyce twórcy współczesnego rasizmu właściwie odpowiada późniejszemu wizerunkowi nordyka. Cechuje go wybitna inteligencja, piękno fizyczne i moralne, wrodzony zmysł organizacyjny i silna wola, które umożli­wiły mu stworzenie nauki i etyki. Kocha też wolność i stworzony jest do sprawo­wania władzy. Rasa czarna jest odzwierciedleniem drugiego bieguna. Czło­wiek tej rasy nie posiada…

  • Teorie rasowe
    Eugenika

    Teorie rasowe. „Rasa” i „naród” w eugenice (Ra2)

    W okresie rozkwitu eugenizmu (w 2. poł. XIX i 1. poł. XX stulecia) tworzono liczne teorie rasowe. Z tym, że rasę utożsamiano z narodem. Nazwy „rasa” i „naród” stosowano zamiennie. Zwłaszcza na obszarze eugeniki, ale także w innych dziedzinach, gdyż wszystkie sfery życia były przesiąknięte eugeniką. „Rasa” i „naród” a typy rasowe Nawet wówczas, gdy nie chciano podkreślać wyjątkowości własnego narodu, zazwyczaj stosowano oba terminy, jako równoważne. Dlatego termin „rasa” stał się rozmyty i niejednoznaczny. Nie zawsze było wiadomo, czy chodzi o rasę-naród, czy o rasę w sensie antropologicznym. Badania antropologiczne prowadzone były w wielu krajach z rozmachem, przede wszystkim w USA i w Niemczech. Na ich podstawie formułowano na razie szczupłe teorie rasowe. Jednak to…