O eugenice
-
Sława ewolucji. Stosunek socjaldemokracji do darwinizmu
Obrazek – Ewolucjoniści: Jean B. de Lamarck, Karol Darwin, Ernst Haeckel, Etienne Geoffroy St. Hilaire Sława ewolucji z Wielkiej Brytanii niesłychanie szybko dotarła do wszystkich krajów europejskich i Ameryki. Prawie natychmiast teoria o ewolucyjnym rozwoju gatunków wykładana była w szkołach i na uniwersytetach. O ewolucji i Darwinie pisały rozmaite czasopisma naukowe, a temat ten stał się modny na zebraniach i w salonach. Pojawiło się też natychmiast wielu zwolenników i kontynuatorów, ale także mnóstwo krytyków i antagonistów. Uznanie ewolucjonizmu w Wielkiej Brytanii W Wielkiej Brytanii, gdzie oczywiście myśl Darwina (ewolucjonizm, dobór naturalny, walka o byt) została najżyczliwiej przyjęta, nie brakowało antagonistów, ale opozycja była dość słaba i nietrwała. Znacznie gorzej przedstawiała się sytuacja…
-
Darwin i ewolucjonizm u podstaw eugeniki
Obrazek: Szympansy To pierwszy (z trzech) wpis o roli Karola Darwina, ewolucjonizmu i darwinizmu w ukształtowaniu naukowego i społeczno-politycznego podłoża eugeniki, który skrótowo ujęłam: Karol Darwin i ewolucjonizm u podstaw eugeniki. Rzecz jest dość złożona ze względu na znaczenie samej teorii ewolucji dla biologii i nauki w ogóle. Tutaj skupię się na pokazaniu oddziaływania ewolucjonizmu i samego K. Darwina na tworzenie eugeniki. (Następne wpisy, to: Sława ewolucji: stosunek socjaldemokracji do darwinizmu, Darwinizm jako spiritus movens eugeniki, Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice oraz Czy Karol Darwin był socjaldarwinistą?). Ewolucjonizm Herberta Spencera Herbert Spencer (1820–1903) zastosował szeroko zasadę ewolucjonizmu w swoim systemie filozoficznym, odnosząc ją do wszystkich poziomów: do świata organicznego, społecznego, kulturalnego…
-
Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja
Obrazek: Mapa starożytnej Grecji (750–480 r. p.n.e.) Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja, to pierwszy wpis poświęcony tematyce związanej z praktykami eliminowania ludzi ułomnych i chorych ze społeczeństwa w celu poprawy jakości rasy ludzkiej, jakie stosowane były w dziejach historii na długo przedtem, zanim Francis Galton po raz pierwszy użył terminu „eugenika”. Z tej racji wcześniejsze działania nakierowane na doskonalenie gatunku ludzkiego wskazane byłoby nazywać preeugeniką, aby odróżnić je od eugeniki właściwej, dojrzałej, Galtonowskiej. W pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Badania uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., Galton przedstawił zarys nowej dziedziny wiedzy, mającej zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy. Napisał, że: Eugenika jest nauką, która zajmuje się wszelkimi wpływami poprawiającymi wrodzone cechy rasy, łącznie z tymi,…
-
Benedykt Morel – Traktat o degeneracji
Benedykt Morel (1809–1873), to francusko-austriacki psychiatra, który jako pierwszy sformułował teorię degeneracji gatunku ludzkiego. Następnie, wyłożył tę teorię w swej książce pt. Traktat o degeneracji, wydanej w 1857 r. w Paryżu. Teoria degeneracji gatunku ludzkiego B. Morel – nawiązując do Lamarcka – sugerował, że degeneracja jest następstwem wielu czynników środowiskowych. Najczęściej wymieniał choroby, jak też nieodpowiednie postawy społeczne, co w konsekwencji spowodowało upadek człowieka. Stan teraźniejszy porównywał z okresem biblijnym, zanim człowiek został wygnany z Raju. Czyli tym pierwotnym, nieskażonym, idealnym. Po wypędzeniu z Raju – jego zdaniem – człowiek „staczał się”. A prowadziła do tego bieda, zbyt gęste zaludnienie, zatrucia, brak wykształcenia, niezdrowe zawody, nadużywanie alkoholu, a także ekscesy seksualne. Morel był…
-
Jean-Baptiste de Lamarck: łagodny model eugeniki
Obrazek: Drzewo ewolucji małpy i człowieka, wg Lamarcka (1815) Naukowe podstawy pozwalające uzasadnić model łagodnej eugeniki, stworzył francuski biolog Jean-Baptiste de Lamarck (1744–1828), który w 1800 r. sformułował koncepcję ewolucji i przedstawił ją w pracy Philosophie zoologique (Filozofia zoologii) wydanej w 1809 r. Naukowe podstawy modelu łagodnej eugeniki Ewolucjonizm Lamarcka zakładał zmiany przystosowawcze organizmu pod wpływem środowiska, do którego adaptuje się organizm. Nowe, korzystniejsze cechy z kolei przekazywane miały być potomstwu. Ostatecznym efektem tak pojętego mechanizmu ewolucji jest powstawanie nowych organizmów (ras), które różnią się właściwościami od swych rodziców, albowiem zmiany warunków środowiskowych powodują, że nowo narodzone osobniki nabywają cechy niezbędne do życia w zmienionych już warunkach otoczenia. W trakcie długiego procesu ewolucji…
-
Thomas Malthus i problem demograficzny
Thomas Malthus, jeszcze w końcu XVIII w., zadziwił świat swoją społeczną wizją z zakresu demografii i ekonomii. Problem demograficzny – jego zdaniem – spowodowany będzie przeludnieniem i głodem, jaki zapanuje z tego powodu na świecie. Thomas Malthus i jego społeczna wizja W Rozważaniach o zasadach populacji (1798 r.) Th. Malthus wyraził pogląd, że liczba ludności świata rośnie w postępie geometrycznym, a zasoby niezbędne do wyżywienia – w postępie arytmetycznym oraz że w krótkim czasie dojdzie do przeludnienia i zabraknie pożywienia dla wszystkich ludzi. Informacja ta musiała przerazić, a także zainspirować do dalszych badań w tym zakresie. Alfred Grotjahn (niemiecki eugenik, lekarz, uczony) opracowany przez Malthusa system nazywa „zmorą”, której nie daje się…
-
Hans Günther – teoretyk rasizmu niemieckiego (Ra5)
Obrazek: Kobieta romska z niemieckim oficerem policji i nazistowskim psychologiem, dr Robertem Ritterem Hans Günther – główny teoretyk rasizmu niemieckiego w okresie międzywojennym – podzielał poglądy swoich poprzedników. Głównie A. Gobineau i H.S. Chamberlaina, którzy twierdzili, że zewnętrzne piękno wyraża wewnętrzne cechy człowieka. Ten subiektywnie pojmowany kanon piękna próbowano następnie uzasadnić w sposób naukowy i niebudzący wątpliwości. W zadanie to wprzęgnięto młode wówczas dziedziny nauki, takie jak antropologia czy ewolucjonizm. Rassengünther Hans Friedrich Karl Günther (1891–1968) antropolog, biolog, lekarz i pisarz polityczny, z tytułem profesora od 1935 r. Na uniwersytecie w Berlinie wykładał nauki o rasie, biologii człowieka i etnografii wsi oraz socjologii. Jest uważany (poza Chamberlainem), za głównego ideologa rasizmu…
-
Houston Stewart Chamberlain i jego teoria rasowa (Ra4)
Obrazek: Rynek w Bayreuth, rodzinnym mieście Wagnerów, gdzie bardzo często przebywał u nich swego czasu (spowinowacony z rodziną Wagnerów) Houston Stewart Chamberlain a także gościł Adolf Hitler. W końcu XVIII stulecia na Zachodzie, a przede wszystkim w państwie niemieckim, rozszalała się psychoza, która objawiała się w lęku o przyszłość ludzkości. Symptomy tego widoczne były – jak sądzono – w upadku człowieka, kultury, cywilizacji. Tworzono zatem pośpiesznie rozmaite teorie rasowe (m.in. teoria o sygnaturze, teoria frenologii), z których najbardziej popularną okazała się teoria ras Arthura de Gobineau. Gobineau poświęcił swój czas na poszukiwanie rasy, która byłaby w stanie podźwignąć kulturę zachodnią z upadku. Aryjski ideał piękna Wyrazicielem tych poszukiwań stał się również Houston…
-
Arthur de Gobineau. Esej o nierówności ras ludzkich (Ra3)
Arthur de Gobineau, francuski dyplomata, w 1853 r. wydał rozprawę Esej o nierówności ras ludzkich, w której wyłożył pionierską teorię rasową. Uznał on pigmentację skóry za wskaźnik klasyfikacji gatunku ludzkiego, przyjmując już wcześniej ustalony podział na trzy rasy: białą, czarną i żółtą. Charakterystyka trzech ras wg Gobineau Człowiek biały – wysoki blondyn o niebieskich oczach i podłużnej czaszce – w systematyce twórcy współczesnego rasizmu właściwie odpowiada późniejszemu wizerunkowi nordyka. Cechuje go wybitna inteligencja, piękno fizyczne i moralne, wrodzony zmysł organizacyjny i silna wola, które umożliwiły mu stworzenie nauki i etyki. Kocha też wolność i stworzony jest do sprawowania władzy. Rasa czarna jest odzwierciedleniem drugiego bieguna. Człowiek tej rasy nie posiada…
-
Teorie rasowe. „Rasa” i „naród” w eugenice (Ra2)
W okresie rozkwitu eugenizmu (w 2. poł. XIX i 1. poł. XX stulecia) tworzono liczne teorie rasowe. Z tym, że rasę utożsamiano z narodem. Nazwy „rasa” i „naród” stosowano zamiennie. Zwłaszcza na obszarze eugeniki, ale także w innych dziedzinach, gdyż wszystkie sfery życia były przesiąknięte eugeniką. „Rasa” i „naród” a typy rasowe Nawet wówczas, gdy nie chciano podkreślać wyjątkowości własnego narodu, zazwyczaj stosowano oba terminy, jako równoważne. Dlatego termin „rasa” stał się rozmyty i niejednoznaczny. Nie zawsze było wiadomo, czy chodzi o rasę-naród, czy o rasę w sensie antropologicznym. Badania antropologiczne prowadzone były w wielu krajach z rozmachem, przede wszystkim w USA i w Niemczech. Na ich podstawie formułowano na razie szczupłe teorie rasowe. Jednak to…