Medycyna
-
Farmacja: osiągnięcia XX wieku
Farmacja zrobiła zawrotną karierę w drugiej połowie XX wieku, a jej osiągnięcia są trudne do przecenienia. Zwłaszcza kiedy wzrastała w ogromnym tempie liczba specyfików medycznych. Część z nich stanowi jedynie nowe opakowanie starego leku, bądź stary lek nieznacznie udoskonalony. Część specyfików znika po bardzo krótkim czasie. Niewątpliwie ogromna większość to leki nowe, leki nowej generacji, jak się je nazywa. Farmacja, farmakologia, farmakoterapia Osiągnięcia w dziedzinie chemii, począwszy od XIX w., wzbogaciły metody diagnostyczne i terapeutyczne, stworzyły też warunki dla zaistnienia i rozwoju farmacji (farmacji stosowanej, farmakologii), a także dziedzin pokrewnych: toksykologii, bromatologii (badanie żywności). Trudno sobie wyobrazić, czym byłaby medycyna dziś bez chemii. Zarówno wielu chemików jak i medyków otrzymało…
-
Chirurgia – rozwój w XX wieku
Obrazek: Nowoczesna sala operacyjna Początki rozwoju chirurgii Obecnie chirurgia (i chirurdzy) cieszy się wysoką rangą. Ale jej historia nie jest tak rozległa i głęboka, jak niektórych innych specjalności. Dopiero w XVIII w. (1731 r.) w Paryżu powstała Akademia Chirurgii, a jej absolwenci zostali zrównani (1743 r.) z absolwentami Fakultetu Medycyny. Wcześniej praktyki chirurgiczne wykonywali głównie cyrulicy i balwierze, którzy jeszcze długo świadczyli swoje usługi, zwłaszcza biedniejszej części ludności. Prawdziwy rozkwit chirurgii przypada na koniec XIX w. W ubiegłych stuleciach ograniczała się głównie do amputacji kończyn i leczenia ran. To najbardziej powszechna opinia. Niemniej jednak w literaturze medycznej można spotkać opisy śmiałych operacji, przemyślnych narzędzi i utalentowanych operatorów, którzy doskonale radzili sobie…
-
Bakterie i wirusy – odkrycia w medycynie
Obrazek: Przykład wirusa Bakterie i wirusy rozpoznane zostały dość późno, w przeważającej mierze dopiero w XX wieku. Ale już w 2. połowie XIX w. epokowych odkryć dokonał Louis Pasteur, francuski chemik, który pracami nad fermentacją i procesem gnicia, dał początek bakteriologii. Dzięki temu stało się możliwe opanowanie chorób zakaźnych, które przez wieki dziesiątkowały ludność. Bakterie – odkrycia w medycynie Pasteur odkrył w 1861 r. „cylindryczne laseczki” (gr. bakterion) – bakterie kwasu masłowego. Światową sławę zyskał dzięki opracowaniu szczepionek przeciw wściekliźnie i wąglikowi. W 1888 r. zorganizowano specjalnie dla niego w Paryżu instytut naukowy, zwany Instytutem Pasteura. W tym samym roku rozpoczął tam badania nad cholerą, gruźlicą i kiłą rosyjski bakteriolog Ilja…
-
Diagnostyka i terapia. Praktyka kliniczna
Praktyka kliniczna, która stanowi drugi filar gmachu medycyny, to przede wszystkim diagnostyka i terapia. Ale też i rokowania co do przebiegu choroby i szans na wyleczenie. Przełom w diagnostyce nastąpił w końcu XIX w. za sprawą Wilhelma Röntgena i jego epokowego odkrycia promieni X (nazwanych promieniami rentgenowskimi). Diagnostyka Diagnostyce, czyli nauce o rozpoznawaniu chorób, służą: badanie chorego wywiad analiza objawów i ewentualnie analiza badań laboratoryjnych czy testów. Przełom w diagnostyce nastąpił w końcu XIX w. za sprawą Wilhelma Röntgena i jego epokowego odkrycia promieni X (nazwanych promieniami rentgenowskimi). Fizyk ten (prof. uniw. m.in. w Strasburgu i Monachium), badając promienie katodowe, odkrył w 1895 r. promienie przenikające przez ciała nieprzezroczyste (promieniowanie elektromagnetyczne) oraz wskazał sposób…
-
Patologia w medycynie
Patologia w medycynie – to nauka o przyczynach, objawach i rozwoju chorób oraz ich skutkach. Oparta jest na doświadczeniu. Pierwszym poważnym bodźcem do rozwoju patologii było odkrycie R. Virchowa, że choroby są wynikiem zmian w komórkach. Prowadziło to do sformułowania podstawowej wiedzy o zapaleniach, zakrzepach i białaczce. Początki patologii Jednak pierwsze próby wyjaśniania powstawania chorób i ich skutków pojawiły się już w starożytnej Grecji. Pierwszy wybitny lekarz, uznawany za “ojca medycyny” – Hipokrates, żyjący na przełomie V i IV w. p.n.e. (460–380/370/), sformułował tzw. teorię humoralną. Według tej teorii człowiek dysponuje czterema “humorami” (sokami, płynami organicznymi). Są to: krew, flegma, żółta żółć, czarna żółć. Zachwianie proporcji tych płynów miało prowadzić do choroby.…
-
Fizjologia człowieka
Fizjologia (człowieka) jest to nauka o czynnościach organizmu, o przemianie materii i energii. Wydzieliła się w XIX wieku z anatomii. Jest nauką ściśle związaną z chemią i fizyką oraz właśnie z anatomią. Fizjologia jako nauka Fizjologia zajmuje się rozpoznawaniem funkcjonowania zdrowego organizmu człowieka, jak też sposobami przywracania jego prawidłowego funkcjonowania, jeśli zostanie ono zaburzone (fizjologia patologiczna). Gdy zmiany mieszczą się w dopuszczalnych granicach – organizm uznaje się za zdrowy. Natomiast, gdy zmiany przekraczają przyjęte normy, wówczas mówi się o patologii, która może prowadzić do choroby. W kręgu zainteresowań fizjologii leżą między innymi procesy gojenia się ran, transplantacja tkanek i narządów, stany zapalne, zaburzenia czynności wegetatywnych. Z fizjologii ogólnej wydzielone są fizjologie szczegółowe…
-
Anatomia człowieka – Rudolf Virchow
Anatomia człowieka jest to, jak głosi powiedzenie, „klucz do medycyny”. Za twórcę nowoczesnej anatomii uważa się flamandzkiego badacza, profesora uniwersytetu w Padwie, Andreasa Vesaliusa (XVI w.). Prace jego wzbogacone zostały badaniami włoskiego anatoma Giambatysty Morgagniego (XVIII w.), lokującego chorobę w narządzie, a następnie francuskiego anatoma i fizjologa Marie-Françoisa Bichata, który umiejscowił chorobę w tkankach. Medycyna uznaje Bichata za twórcę współczesnej histologii, nauki o tkankach. Wprowadził on też pojęcie tkanki. Rudolf Virchow Anatomiczne poszukiwania zmian chorobowych doprowadziły, w 1858 r., do przełomowego odkrycia. Dokonał tego niemiecki anatom, patolog i antropolog, Rudolf Virchow. Prowadząc mikroskopowe badania nad komórką, profesor uniwersytetu w Würzburgu R. Virchow, „sprowadził” chorobę do zmian patologicznych komórki, stanowiących istotę choroby.…
-
Powstanie medycyny współczesnej i jej rozwój
Powstanie medycyny współczesnej i jej błyskotliwy rozwój przypada dopiero na drugą połowę XIX i początek XX wieku. Medycyna (łac. medicina – sztuka leczenia), jako sztuka leczenia chorych, znana była i stosowana już w starożytności (Hipokrates, Celsus, Galen), a nawet w społeczeństwach pierwotnych, lecz nie nosiła znamion dyscypliny naukowej. W zasadzie była niewyodrębnioną dziedziną, łączoną z szeroko pojętą wiedzą. Starożytna i średniowieczna medycyna, głęboko osadzona w religijnych wierzeniach, miała wiele wspólnego z magią i znachorstwem. Medycyna naukowa W XVIII–XIX w. poczęła wyzwalać się z tych ograniczeń i raczkować w stronę medycyny racjonalnej. Prawdziwy jej rozkwit przypada dopiero na drugą połowę XIX i początek XX w., kiedy porzuciła swój filozoficzno – przyrodniczy charakter…
