Filozofia

  • Okultyzm w Rzeszy Niemieckiej
    Filozofia

    Okultyzm w Rzeszy Niemieckiej (RzN6)

    Obrazek: Zamek Wewelsburg, słynny z obrad okultystów nazistowskich Okultyzm w Rzeszy Niemieckiej był w zasadzie od samego początku ukrywany i generalnie dostępny jedynie dla wybranych. Mówiąc “od początku” mam na myśli okres zalążków ruchu narodowosocjalistycznego, chociażby najpierw w teorii, doktrynie ideologicznej. Każda publiczna wzmianka o roli okultyzmu w wykreowaniu nazizmu i późniejszych praktykach okultystycznych była wyśmiewana. A nawet historyczne fakty mówiące o uczestnictwie niektórych wysokich dygnitarzy nazistowskich w misteriach okultystycznych były bagatelizowane i uznawane za niepoważne. Aż do początków XXI w. ukrywano rolę okultyzmu w powstaniu ruchu narodowosocjalistycznego i jednocześnie wykreowaniu Hitlera. Dopiero w ostatnich kil­ku latach historycy zwracają uwagę na siłę, która obok innych istotnych źródeł doktryny nazistowskiej, zapładniała umysły…

  • Indywidualizm czy solidaryzm społeczny
    Filozofia,  Filozofia społeczna i polityczna

    Indywidualizm czy solidaryzm społeczny (Ind3)

    Obrazek: Mówi się “wolny jak ptak”. Ale czy ptaki są naprawdę wolne? I czy mają tego świadomość? Ostatni (trzeci) wpis na temat indywidualizmu Indywidualizm czy solidaryzm społeczny zawiera krótkie rozważania o tym, czy konieczny jest wybór pomiędzy jednym a drugim? Radykalny indywidualizm jest nie do pogodzenia z solidaryzmem społecznym. Wiele państw w Europie wspiera solidarność społeczną, co w praktyce oznacza, że są to państwa opiekuńcze. Prowadzą one politykę redystrybucji dochodu narodowego w celu wyrównywania szans życiowych warstw mniej zamożnych. I to niezależnie od tego, czy funkcjonują na ideologicznych przesłankach chadecji, czy też socjaldemokracji. Jednakże państwa te – z uwagi na zmniejszoną konkurencyjność swych gospodarek – łatwo popadają w kłopoty finansowe,…

  • Indywidualizm radykalny
    Filozofia,  Filozofia społeczna i polityczna

    Indywidualizm radykalny (Ind2)

    Wpis Indywidualizm radykalny jest drugim z trzech wpisów traktujących o dylemacie wyboru jednej z dwóch dróg budowania demokratycznego porządku w państwie. Indywidualizm czy egalitaryzm? Co przyniesie większą korzyść obywatelom: wolność czy równość? Można przyjąć, że wybujały (przesadny lub radykalny) indywidualizm, to taki, który utrzymuje, że pragnienia indywidualne nie powinny być nigdy podporządkowywane dobru społecznemu, interesom ogólnym. Tego rodzaju postawa społeczna i pogląd są dość rozpowszechnione w krajach Europy Zachodniej, a zwłaszcza w Ameryce Północnej. Jak pisze amerykańska autorka Diane Paul (…) pogląd, że pragnienia indywidualne powinny być czasem podporządkowane dobru społecznemu, przestał być modny i został zastąpiony etyką radykalnego indywidualizmu . W sferze ekonomicznej radykalny indywidualizm znajduje wyraz w tezie, że swobodna…

  • Filozofia,  Filozofia społeczna i polityczna

    Dylemat indywidualizmu i kolektywizmu (Ind1)

    Obrazek: Niektórzy twierdzą, że wiedza czyni człowieka wolnym… Poniższy materiał Dylemat indywidualizmu i kolektywizmu (oraz dwa następne wpisy) przedstawiam po to, aby zastanowić się, czy Europie grozi wybujały indywidualizm? Niektórzy stwierdzą, że pytanie to, jest mocno spóźnione. Wybujały czy nawet radykalny indywidualizm jest bowiem obecny w szeregu europejskich krajach od lat. Jednak, gdy wziąć pod uwagę samą Unię Europejską, zwłaszcza jej nowszych członków, to sytuacja przedstawia się różnie. Dlatego może lepiej byłoby postawić pytanie: czy model społeczno-polityczny, jaki forsuje kierownictwo Unii Europejskiej (a także gremia wywierające nacisk na kierunek polityki unijnej), to jeszcze liberalizm, czy już libertarianizm. Nie będę tutaj omawiać tych nurtów politycznych, zaznaczę tylko, że dla obydwu naczelnymi wartościami…

  • Czy myśli materializują się
    Filozofia,  Sylwia pyta

    Czy myśli materializują się w naszej rzeczywistości?

    Sylwia pyta: “Czy myśli materializują się w naszej rzeczywistości? Co sądzisz o tym? Przyznam, że jestem tego żywym przykładem. Uważam, że «dostajemy» często to, o czym długo i intensywnie myślimy i że podobne przyciąga podobne. Nie wiem, czy dobrze to ujęłam? Jestem ciekawa jak to widzisz?” Nadzwyczaj trudno jest udzielić wyczerpującej odpowiedzi na ten temat. Właściwie, dokonanie jakiejkolwiek mądrej analizy powyższego zagadnienia jest skomplikowane, o ile w ogóle wykonalne, przynajmniej przeze mnie. Ale może spróbuję podzielić się kilkoma refleksjami, które mi się nasunęły. [Kwestia: “podobne przyciąga podobne” wymaga odrębnego opracowania, gdyż jest to innego rodzaju problematyka]. Materializowanie myśli przez działanie W tej kwestii ludzie mają różne doświadczenia. Jedni, pomyślą krótko,…

  • Filozofia

    Hedonizm współczesny (He8)

    We wpisie Hedonizm współczesny będę odnosiła się do moich wcześniejszych wypowiedzi na temat hedonizmu, dlatego warto najpierw przeczytać tamten materiał. Zachęcam zwłaszcza osoby, które do tej pory nie interesowały się tym zagadnieniem. Zawarłam tu również podsumowanie tematu hedonizmu, czyli 8 wpisów. Hedonizm współczesny. Historyczne i psychologiczne korzenie Rozumienie dobra jako korzyści, dążenie do szczęścia jako sumy przyjemności, a także typowanie celów praktycznych oraz powszechność takich zachowań, osadzone są w utylitarystycznej doktrynie etycznej z XVIII i XIX wieku. Kwalifikacja pozycji materialnej (posiadania pieniędzy), jako wysokiej pozytywnej wartości (co z niepokojem daje się obserwować), jest wyrazem pragmatycznej koncepcji. Zaniechanie poszukiwania prawdy rzeczywistej na korzyść „prawdy tymczasowej” oraz podniesienie sukcesu do rangi wartości moralnej,…

  • Dlaczego jest raczej coś niż nic
    Filozofia,  Ontologia

    „Dlaczego jest raczej coś niż nic?”

    Obrazek: Cząstki, fala (wizualizacja) „Dlaczego jest raczej coś niż nic?” oraz szczypta sceptycyzmu co do zasadności tego pytania. Słynne już pytanie Arystotelesa: „Dlaczego jest raczej coś niż nic”, które przywiodło do filozofii nie tylko jego, lecz także wielu innych filozofów (m.in. Leibniza i Heideggera), stanowi do dzisiaj jedną z głównych osi, wokół których toczą się dysputy filozoficzne [zob. tekst w ramce 1].  1 Michał Heller tak to ujmuje: Są jednak pytania – można je uznać za ostateczne – które zachowują ważność na każdym etapie dociekań. Na przykład pytanie Leibniza, dlaczego istnieje raczej coś niż nic. Przy okazji trzeba wspomnieć, że w sprawie autorstwa omawianego pytania zdania są podzielone. Na ogół…

  • Pragmatyzm, jako odmiana hedonizmu
    Filozofia

    Pragmatyzm, jako odmiana hedonizmu (He7)

    Obrazek: „Arisbe”, dom Charlesa S. Peirce’a, niedaleko Milford, Pensylwania, USA Pragmatyzm, jako odmiana hedonizmu, nie wyczerpuje oczywiście całokształtu charakterystyki tego kierunku. To jeden z wielu wątków opisujących ten nurt w filozofii amerykańskiej. Jednak jest to wątek podstawowy i – można powiedzieć – wyjściowy w rozważaniach na temat pragmatyzmu. Już Beniamin Franklin (XVIII w.) podchwycił popularną ideę utylitaryzmu i zaszczepił ją formującej się społeczności amerykańskiej. Odtąd więc, dobra sytuacja materialna i rzetelność w sprawach finansowych, stały się miernikiem wartości moralnej jednostki. Ogólne założenia pragmatyzmu Antymetafizyczny charakter pozytywistycznej filozofii europejskiej dziewiętnastego stulecia, przeniesiony na grunt amerykański w połączeniu z utylitarystyczną użytecznością, znalazł wyraz w pragmatycznej doktrynie. Doktryna ta jest nie tylko koncepcją…

  • Wyrażenia "zawsze", "nigdy", "na pewno"
    Filozofia,  Sylwia pyta

    Wyrażenia „zawsze”, „nigdy”, „na pewno”

    Czy wyrażenia „zawsze”, „nigdy”, „na pewno” używane są właściwie? – zapytała mnie kiedyś Sylwia. Rozważania moje na ten temat będą dotyczyć sfery pozanaukowej. Odniosę się do tych wyrazów, określeń używanych w języku codziennym. Należą one w sposób oczywisty do języka naturalnego, jakim posługują się ludzie, ale wydaje mi się – są one nadużywane. Prawdziwe i prawdopodobne Co do używania słów, nazwałabym – ostatecznych i niepodważalnych – to w moim przekonaniu można je zastosować najwyżej do przeszłości. I to pod warunkiem, że ma się dokładną wiedzę na ten temat, np. dotyczyć będą swojej przeszłości. Oczywiście warto też wziąć pod uwagę kwestię zapominania różnych zdarzeń z własnej przeszłości i to zapominania całkowitego,…

  • Utylitarystyczna koncepcja hedonizmu
    Filozofia

    Utylitarystyczna koncepcja hedonizmu(He6)

    Utylitarystyczna koncepcja hedonizmu to kolejny projekt, którego podstawowym założeniem jest przyjemność, jako motyw ludzkiego działania. Przyjemność, to punkt wyjściowy koncepcji klasycznego utylitaryzmu. Nawiązując do naczelnej zasady hedonistycznej, jaką jest przyjemność [zob. wcześniejsze wpisy o tej tematyce], jest pewną odmianą hedonizmu.  Najkrótsza charakterystyka utylitaryzmu, to: „jak najwięcej szczęścia dla jak największej liczby ludzi”. Co prawda utilis (łac.) – znaczy użyteczny. Wobec tego „teoria użyteczności” (dosłownie tłumaczona) mogłaby być niebezpiecznie interpretowana, gdyż wówczas nie tylko „dobre” byłoby to, co użyteczne, ale i „moralne” to, co użyteczne. Ażeby nie rozstrzygać arbitralnie, zwolennicy tej doktryny znaleźli dostateczne wytłumaczenie w powszechnej akceptacji dobra, utożsamianego z przyjemnością. Dwie naczelne kategorie: przyjemność i cierpienie określają jednoznacznie wysiłki i dążenia życiowe ludzi.…