• Czym jest fizyka dla filozofii?
    Filozofia nauki,  Filozofia przyrody i Kosmologia

    Co mówi kot Schrödingera o mechanice kwantowej

    Obrazek: Kot Schrödingera. Co mówi kot Schrödingera o mechanice kwantowej. Wielu uczonych wypowiada się na temat mechaniki kwantowej, a ich twierdzenia w tej kwestii różnią się i to od samego początku. Teoria mechaniki kwantowej została stworzona do badania mikroobiektów. Fizyka klasyczna nie sprawdzała się, bowiem nie dawała adekwatnego opisu mikroświata. Jednak od początku mechanika kwantowa (początek XX wieku) generowała całe mnóstwo problemów, trudności, kontrowersji oraz wzajemnej krytyki. [Poniższy wpis jest uzupełnieniem poprzedniego wpisu: Czym jest fizyka dla filozofii o pewne kwestie z mechaniki kwantowej]. Połączenie podmiotu z badanym przedmiotem W mechanice kwantowej nie daje się ściśle oddzielić tego, co badamy, od tego, kto bada i za pomocą czego bada. Czyli, nie…

  • Filozofia nauki,  Filozofia przyrody i Kosmologia

    Czym jest fizyka dla filozofii?

    Obrazek: Mgławica Ślimak Czym jest fizyka dla filozofii? Każda nauka ma swoje osobliwości, dzięki którym jest interesująca dla innych nauk, dla nauki w ogóle, dla filozofii. Poniżej zostaną przedstawione te swoistości fizyki, które czynią ją atrakcyjną dla filozofii, zwłaszcza dla takich działów filozofii teoretycznej, jak ontologia, epistemologia oraz metodologia. Będzie tu zatem mowa o tym, czym jest fizyka dla filozofa. Pierwszą ważną cechą fizyki jest jej przynależność do nauk ścisłych, do których zalicza się także chemię, biologię molekularną, językoznawstwo matematyczne, ekonometrię, niektóre nauki techniczne oraz oczywiście logikę i matematykę. Dlaczego Anglosasi oraz Frankowie przez nauki (sciences) rozumieją w zasadzie tylko nauki ścisłe? Dlatego, że sądzą, iż tylko one dostarczają rzetelnej…

  • Dlaczego jest raczej coś niż nic
    Filozofia,  Ontologia

    „Dlaczego jest raczej coś niż nic?”

    Obrazek: Cząstki, fala (wizualizacja) „Dlaczego jest raczej coś niż nic?” oraz szczypta sceptycyzmu co do zasadności tego pytania. Słynne już pytanie Arystotelesa: „Dlaczego jest raczej coś niż nic”, które przywiodło do filozofii nie tylko jego, lecz także wielu innych filozofów (m.in. Leibniza i Heideggera), stanowi do dzisiaj jedną z głównych osi, wokół których toczą się dysputy filozoficzne [zob. tekst w ramce 1].  1 Michał Heller tak to ujmuje: Są jednak pytania – można je uznać za ostateczne – które zachowują ważność na każdym etapie dociekań. Na przykład pytanie Leibniza, dlaczego istnieje raczej coś niż nic. Przy okazji trzeba wspomnieć, że w sprawie autorstwa omawianego pytania zdania są podzielone. Na ogół…

  • Współczesna kosmologia wobec filozofii
    Filozofia przyrody i Kosmologia

    Współczesna kosmologia wobec filozofii

    Obrazek: Nasza galaktyka – Droga Mleczna Współczesna kosmologia jest nauką fizyczną – kosmologią fizyczną. Nie znaczy to jednak, że utraciła ona swe bliskie związki z filozofią. Związki te datują się od czasów, gdy była kosmologią spekulatywną – kosmologią filozoficzną, ściśle związaną także z mitologią i religią. Kosmologia jako nauka ukształtowała się dopiero w XX stuleciu po zbudowaniu przez Alberta Einsteina ogólnej teorii względności. Występuje tu swoisty paradoks, gdyż blisko spokrewniona z nią astronomia kształt naukowy przybrała już w starożytności. Stała się jedną z pierwszych nauk szczegółowych, powołanych do istnienia przez starożytnych Greków. Einstein podjął w 1917 roku pierwszą próbę zastosowania równań ogólnej teorii względności do całego Wszechświata. Tym samym, tworząc…

  • Problem wieczności świata
    Filozofia przyrody i Kosmologia

    Problem wieczności świata i Wielki Wybuch

    1. Problem wieczności świata należy do najstarszych problemów filozoficznych. Jego wielkie znaczenie światopoglądowe i, tym samym, ostrość prowadzonych wokół niego dyskusji wynikały z faktu, że uwikłany jest on w spory religijne dotyczące stosunku Boga do świata. Koncepcja stworzenia świata ex nihilo (z niczego) przez Boga zdawała się nieuchronnie prowadzić do wniosku, że Bóg stworzył świat w czasie oraz że był czas, kiedy świata nie było. Taki pogląd niektórzy przypisują św. Tomaszowi. A na przykład święty Augustyn głosił, że Bóg stworzył świat nie w czasie, lecz wraz z czasem, tak iż początek świata był zarazem początkiem samego czasu. 2. We współczesnej kosmologii naukowej (kosmologii fizycznej lub megafizyki) pogląd, że czas istniał przed światem nie ma zdecydowanych zwolenników. Powód jest taki (m.in.), że…

  • Wielki Wybuch
    Filozofia przyrody i Kosmologia

    Teoria Wielkiego Wybuchu (Big Bang)

    Obraz: Wielki Wybuch przedstawiony graficznie Wielki Wybuch nastąpił w momencie, kiedy materia znajdująca się w nadzwyczaj gorącym i supergęstym stanie (zwanym osobliwością kosmologiczną) zaczęła się nagle rozszerzać w ogromnym tempie przypominającym wybuch, przechodząc kolejne fazy, zwane erami kosmologicznymi. Powodowało to spadek gęstości oraz temperatury, który toczy się do czasów obecnych i będzie trwał tak długo, jak długo będzie zachodził proces rozszerzania się Wszechświata. Wielki Wybuch Omówione zostaną trzy tematy z tego zakresu: Teoria Wielkiego Wybuchu Teoria Inflacji oraz Teoria Wielkiego Wybuchu a problem wieczności świata   1. Teoria Wielkiego Wybuchu (Big Bang)         Z ogólnej teorii względności wynika, że Wszechświat, jako całość, nie może być statyczny, gdyż podlega wielkoskalowym przemianom.          …

  • Czy ruch jest atrybutem materii
    Filozofia,  Ontologia

    Czy ruch jest atrybutem materii? (On13)

    Obrazek: Wybuch bomby atomowej Czy ruch jest atrybutem materii? Można też zapytać inaczej:  czy istnieje materia bez ruchu?  Wiele dyskusji w całej historii filozofii wywoływała kwestia, czy ruch jest atrybutem (własnością nieodłączną) materii, czy też przysługuje jedynie niektórym obiektom materialnym. Omówię trzy etapy podejścia do tego problemu. 1. Stanowisko Starożytnych i Średniowiecznych 2. Stanowisko filozofii i nauki nowożytnej (lata około 1600-1900) 3. Stanowisko nauki współczesnej (XX wiek)   1. Stanowisko Starożytnych i Średniowiecznych Stosunek ruchu do materii badały cztery szkoły filozofii greckiej. (1) Szkoła Jońska (VI i V w. p.n.e.) Uznawała ruch za atrybut materii. Wynikało to z poglądu zwanego hylozoizmem, według którego wszelka materia jest ożywiona. Życie jest procesem, skoro…