• Margaret Sanger
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Margaret Sanger. Eugeniczna kontrola urodzeń w Ameryce

    Obrazek: Wydarzenie z 2017 r. Margaret Sanger. Eugeniczna kontrola urodzeń w Ameryce, to kolejny wpis z szerszej tematyki eugenicznej oraz węższej – Eugeniki amerykańskiej. Eugeniczna kontrola urodzeń Program kontroli urodzeń cieszył się dużą popularnością w społeczeństwie amerykańskim, ale powodował też spore zamieszanie w szeregach eugeników. Program ten został opracowany i ofensywnie propagowany przez dość kontrowersyjną działaczkę ruchu eugenicznego Margaret Sanger. To nieugięta wojowniczka o prawa kobiet, feministka i radykalna eugeniczka, promująca ekstremalne ograniczenia rozrodu – zwłaszcza w rodzinach ubogich, a nie tylko ułomnych – prekursorka świadomej i metodycznej antykoncepcji. Założyła ona Amerykańską Ligę Kontroli Urodzeń (1920 r.), wspierającą techniki eugeniczne i w latach dwudziestych XX w. próbowała przyłączyć się do Towarzystwa…

  • Ustawy sterylizacyjne w USA
    Eugenika,  Eugenika amerykańska

    Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska (EuA3)

    Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska, to trzeci wpis z tej kategorii. W początkowym okresie rozwoju eugeniki, pod koniec XIX w., najszybciej jej idee zastosowano w USA. Najpierw wprowadzono – poza ustawami imigracyjnymi – regulacje dotyczące zawierania małżeństw oraz segregację płciową w koloniach dla dzieci niedorozwiniętych, w przytułkach, w zakładach dla przewlekle chorych, wśród kryminalistów recydywistów i prostytutek. Przymusowe badania kandydatów do małżeństwa również najwcześniej zostały wprowadzone w USA, bo już w 1895 r. Wymagane było zaświadczenie lekarskie lub złożenie przysięgi ustnej o stanie zdrowia przed urzędnikiem USC. W 1896 r. stan Connecticut, jako jeden z pierwszych stanów, wprowadził prawo ograniczające zawieranie małżeństw. Brane były pod uwagę choroby weneryczne, psychozy,…

  • Indywidualizm radykalny
    Filozofia,  Filozofia społeczna i polityczna

    Indywidualizm radykalny (Ind2)

    Wpis Indywidualizm radykalny jest drugim z trzech wpisów traktujących o dylemacie wyboru jednej z dwóch dróg budowania demokratycznego porządku w państwie. Indywidualizm czy egalitaryzm? Co przyniesie większą korzyść obywatelom: wolność czy równość? Można przyjąć, że wybujały (przesadny lub radykalny) indywidualizm, to taki, który utrzymuje, że pragnienia indywidualne nie powinny być nigdy podporządkowywane dobru społecznemu, interesom ogólnym. Tego rodzaju postawa społeczna i pogląd są dość rozpowszechnione w krajach Europy Zachodniej, a zwłaszcza w Ameryce Północnej. Jak pisze amerykańska autorka Diane Paul (…) pogląd, że pragnienia indywidualne powinny być czasem podporządkowane dobru społecznemu, przestał być modny i został zastąpiony etyką radykalnego indywidualizmu . W sferze ekonomicznej radykalny indywidualizm znajduje wyraz w tezie, że swobodna…

  • Francis Galton
    Eugenika

    Francis Galton – twórca teorii eugenicznej

    Obrazek: Francis Galton, prawdopodobnie około 1903 r. Francis Galton – twórca teorii eugenicznej, to brytyjski arystokrata, eugenik, wynalazca, matematyk i statystyk, członek Royal Society, (Królewskie Towarzystwo dla Rozszerzania Wiedzy o Przyrodzie), a prywatnie kuzyn Karola Darwina. Zafascynowany ewolucjonizmem, sir Francis Galton (1822–1911), w pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Dociekania na temat uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., przedstawił nową dziedzinę wiedzy, mającą zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy. Główne założenia galtonowskiej idei Jego zdaniem, wzorując się na hodowcach zwierząt, można by ukierunkować tak samo rozwój gatunku ludzkiego. Zarówno jego cechy fizyczne, jak i walory intelektualne. Podobnie jak staranny dobór u psów i koni prowadzi…

  • Adekwatne poznanie - szansą na przeżycie
    Filozofia nauki

    Adekwatne poznanie – szansą na przeżycie

    Obrazek: Złudzenie, jakoby przedmioty posiadały barwę Wpis Adekwatne poznanie – szansą na przeżycie, jest jedynie szkicowym zarysowaniem zagadnienia. A dokładnie: czy adekwatne poznanie zwiększa szanse na przeżycie. Jeśli mierzyć sukces danego gatunku długością trwania, to człowiek, jako gatunek młody, nie może się pochwalić sukcesem życiowym. Natomiast wiele gatunków sinic i bakterii, których trwanie liczone jest w miliardach lat, należałoby uznać za gatunki, które odniosły prawdziwy sukces. Jeśli jednak za miarę sukcesu – jak to często bywa u ludzi – uznaje się dominację, to nasz gatunek należy do wielce udanych. Wprawdzie dominacja człowieka nad życiem na Ziemi nie jest tak wielka, jak to się wydaje na pierwszy rzut oka. Faktycznie dotyczy…

  • Ernst Haeckel
    Eugenika,  Eugenika niemiecka

    Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej (EuN2)

    Ernst Haeckel – prekursor eugeniki niemieckiej, to drugi wpis z tego cyklu. W epoce sukcesów biologii ewolucyjnej postępowała tendencja do biologizacji społeczeństwa, czyli traktowania społeczeństwa w taki sposób jak organizm biologiczny. Zaczęto porównywać świat zwierząt ze strukturą społeczną. Nastąpiły przewartościowania w perspektywie antropologicznej: człowiek przestaje być indywiduum, a zaczyna być elementem (detalem) w jednolitym „organizmie społecznym”. Człowiek jest „kolonią komórek”,  tzn. nie posiada indywidualności, a zatem jednostkę można poświęcić dla dobra społeczeństwa, państwa. Twierdził tak profesor zoologii i filozof uniwersytetu w Jenie – Ernst Haeckel (1834–1919) – obrazek powyżej. Jednostka a społeczeństwo Znamienne dla Haeckela było akcentowanie harmonijnej współpracy między jednostkami dla dobra całego organizmu, jakim jest społeczeństwo. Sprzyjało  to…

  • Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice
    Eugenika

    Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice

    Obrazek: Karol Darwin jako 21 letni młodzieniec; obraz namalowany przez Georga Richmonda Wpis Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice traktuje o związkach radykalnego modelu eugeniki z darwinizmem i socjaldarwinizmem. (Także trochę o zależnościach pomiędzy twórcami i ich teoriami). Założenia darwinizmu i socjaldarwinizmu kształtowały przekonania eugeników i posłużyły do sformułowania ich koncepcji, niezależnie od samego twórcy eugeniki – Francisa Galtona. Jeśli chodzi o etiologię eugeniki przedstawiam ją w materiale: Przyczyny powstania eugeniki.  Natomiast we wpisie  J.-B. de Lamarck – łagodny model eugeniki, omawiam łagodny model eugeniki z programem socjalnym. Eugenika oczywiście jest jedna, ale zdecydowanie można zauważyć dwa jej modele. Jeden oparty jest na założeniach lamarkizmu i ten nazywam łagodnym modelem eugeniki. Drugi natomiast – oparty na założeniach…

  • Lamarck
    Eugenika

    Jean-Baptiste de Lamarck: łagodny model eugeniki

    Obrazek: Drzewo ewolucji małpy i człowieka, wg Lamarcka (1815) Naukowe podstawy pozwalające uzasadnić model łagodnej eugeniki, stworzył francuski biolog Jean-Baptiste de Lamarck (1744–1828), który w 1800 r. sformułował koncepcję ewolucji i przedstawił ją w pracy Philosophie zoologique  (Filozofia zoolo­gii) wydanej w 1809 r. Naukowe podstawy modelu łagodnej eugeniki Ewolucjonizm Lamarcka zakładał zmiany przystosowawcze organizmu pod wpływem środowiska, do którego adaptuje się organizm. Nowe, korzystniejsze cechy z kolei przekazywane miały być potomstwu. Ostatecznym efektem tak pojętego mechanizmu ewolucji jest powstawanie nowych organizmów (ras), które różnią się właściwościami od swych rodziców, albowiem zmiany warunków środowiskowych powodu­ją, że nowo narodzone osobniki naby­wają cechy niezbędne do życia w zmie­nionych już warunkach otoczenia. W trakcie długiego procesu ewolucji…

  • Arthur de Gobineau
    Eugenika

    Arthur de Gobineau. Esej o nierówności ras ludzkich (Ra3)

    Arthur de Gobineau, francuski dyplomata, w 1853 r. wydał  rozprawę Esej o nierówności ras ludzkich,  w której wyłożył pionierską teorię rasową. Uznał on pigmentację skóry za wskaźnik klasyfikacji gatunku ludzkiego, przyjmując już wcześniej ustalony podział na trzy rasy: białą, czar­ną i żółtą. Charakterystyka trzech ras wg Gobineau Człowiek biały – wysoki blondyn o niebieskich oczach i podłużnej czaszce – w systematyce twórcy współczesnego rasizmu właściwie odpowiada późniejszemu wizerunkowi nordyka. Cechuje go wybitna inteligencja, piękno fizyczne i moralne, wrodzony zmysł organizacyjny i silna wola, które umożli­wiły mu stworzenie nauki i etyki. Kocha też wolność i stworzony jest do sprawo­wania władzy. Rasa czarna jest odzwierciedleniem drugiego bieguna. Czło­wiek tej rasy nie posiada…

  • Teorie rasowe
    Eugenika

    Teorie rasowe. „Rasa” i „naród” w eugenice (Ra2)

    W okresie rozkwitu eugenizmu (w 2. poł. XIX i 1. poł. XX stulecia) tworzono liczne teorie rasowe. Z tym, że rasę utożsamiano z narodem. Nazwy „rasa” i „naród” stosowano zamiennie. Zwłaszcza na obszarze eugeniki, ale także w innych dziedzinach, gdyż wszystkie sfery życia były przesiąknięte eugeniką. „Rasa” i „naród” a typy rasowe Nawet wówczas, gdy nie chciano podkreślać wyjątkowości własnego narodu, zazwyczaj stosowano oba terminy, jako równoważne. Dlatego termin „rasa” stał się rozmyty i niejednoznaczny. Nie zawsze było wiadomo, czy chodzi o rasę-naród, czy o rasę w sensie antropologicznym. Badania antropologiczne prowadzone były w wielu krajach z rozmachem, przede wszystkim w USA i w Niemczech. Na ich podstawie formułowano na razie szczupłe teorie rasowe. Jednak to…