-
Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska (EuA3)
Ustawy sterylizacyjne w USA. Eugenika amerykańska, to trzeci wpis z tej kategorii. W początkowym okresie rozwoju eugeniki, pod koniec XIX w., najszybciej jej idee zastosowano w USA. Najpierw wprowadzono – poza ustawami imigracyjnymi – regulacje dotyczące zawierania małżeństw oraz segregację płciową w koloniach dla dzieci niedorozwiniętych, w przytułkach, w zakładach dla przewlekle chorych, wśród kryminalistów recydywistów i prostytutek. Przymusowe badania kandydatów do małżeństwa również najwcześniej zostały wprowadzone w USA, bo już w 1895 r. Wymagane było zaświadczenie lekarskie lub złożenie przysięgi ustnej o stanie zdrowia przed urzędnikiem USC. W 1896 r. stan Connecticut, jako jeden z pierwszych stanów, wprowadził prawo ograniczające zawieranie małżeństw. Brane były pod uwagę choroby weneryczne, psychozy,…
-
Eugenika amerykańska. Organizacja ruchu eugenicznego (1)
Właśnie bocian niesie dziecko, które natychmiast otrzyma PESEL W piśmiennictwie eugenicznym można spotkać się ze stanowiskiem, że to Ameryka (eugenika amerykańska) była kolebką nowożytnej eugeniki i że tam właśnie osiągnęła największe rozmiary. Istnieją wprawdzie pewne przesłanki, które pozwalają wysunąć USA na lidera eugenicznego, jednak biorąc pod uwagę wszystkie dane (zasięg terytorialny, liczbę osób poddanych zabiegom eugenicznym, czas trwania, opresyjność eugeniki) twierdzenie takie jest nieco przesadzone. (Oczywiście mam na myśli eugenikę właściwą, a nie powojenną biotechnologię człowieka, genetykę medyczną, które niekiedy nazywane są wprost współczesną eugeniką). Owszem, eugenika amerykańska dominowała w początkowym okresie w światowym ruchu eugenicznym i wytyczała kierunki rozwoju eugeniki, jednak to Europa jest matką eugeniki. To w Europie…
-
Francis Galton – twórca teorii eugenicznej
Obrazek: Francis Galton, prawdopodobnie około 1903 r. Francis Galton – twórca teorii eugenicznej, to brytyjski arystokrata, eugenik, wynalazca, matematyk i statystyk, członek Royal Society, (Królewskie Towarzystwo dla Rozszerzania Wiedzy o Przyrodzie), a prywatnie kuzyn Karola Darwina. Zafascynowany ewolucjonizmem, sir Francis Galton (1822–1911), w pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Dociekania na temat uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., przedstawił nową dziedzinę wiedzy, mającą zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy. Główne założenia galtonowskiej idei Jego zdaniem, wzorując się na hodowcach zwierząt, można by ukierunkować tak samo rozwój gatunku ludzkiego. Zarówno jego cechy fizyczne, jak i walory intelektualne. Podobnie jak staranny dobór u psów i koni prowadzi…
-
Wilhelm Schallmayer (EuN4)
Obrazek: Chiny – uprawy rolne. Wilhelm Schallmayer przebywał jakiś czas w tym ciekawym kraju i twierdził, że Chińczycy nie są wcale gorsi od rasy białej. Jednym z czołowych kontynuatorów Haeckela był jego uczeń, lekarz i uczony Wilhelm Schallmayer (1857–1919). Za początek zaangażowania Schallmayera w eugenikę można przyjąć jego pierwszą publikację z 1891 r. Był to krótki traktat O zagrażającym zwyrodnieniu fizycznym narodów cywilizowanych i upaństwowieniu stanu lekarskiego. Autor wyrażał w nim lęk o kondycję zwłaszcza cywilizacji zachodniej, a w szczególności narodu niemieckiego. Inny jego traktat – Dziedziczność i selekcja w historii życia narodów, z 1903 r. – stał się „podręcznikiem” dla pierwszej generacji eugeników. Dotarł do ogromnej liczby czytelników, a znaczne jego partie…
-
Sparta, Likurg: twórca ustroju i prawodawca
Obrazek: Teatr w starożytnej Sparcie. W tle widać pasmo gór Tajget Sparta, Likurg: twórca ustroju i prawodawca, to drugi wpis, w którym przedstawiam (oprócz ogólnych wiadomości o starożytnej Sparcie) praktyki eugeniczne stosowane na długo przedtem, zanim Francis Galton użył po raz pierwszy terminu “eugenika” (1883 r.). I z tej racji nazywam je preeugeniką. Kilkanaście zdań o starożytnej Sparcie Sparta powstała po przybyciu plemienia Dorów na Półwysep Peloponeski, które ok. X wieku p.n.e. podporządkowało rdzenną ludność. W IX w. p.n.e. stworzono w dorzeczu Eurotasu wspólnotę pięciu wsi i nazwano Spartą. Wkrótce Spartanie zawładnęli całym terenem Lakonii, a następnie podbili sąsiednią Mesenię w dwóch wojnach w VIII/VII w. p.n.e. Po nieudanym podboju oddalonej…
-
Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice
Obrazek: Karol Darwin jako 21 letni młodzieniec; obraz namalowany przez Georga Richmonda Wpis Darwinizm i socjaldarwinizm w eugenice traktuje o związkach radykalnego modelu eugeniki z darwinizmem i socjaldarwinizmem. (Także trochę o zależnościach pomiędzy twórcami i ich teoriami). Założenia darwinizmu i socjaldarwinizmu kształtowały przekonania eugeników i posłużyły do sformułowania ich koncepcji, niezależnie od samego twórcy eugeniki – Francisa Galtona. Jeśli chodzi o etiologię eugeniki przedstawiam ją w materiale: Przyczyny powstania eugeniki. Natomiast we wpisie J.-B. de Lamarck – łagodny model eugeniki, omawiam łagodny model eugeniki z programem socjalnym. Eugenika oczywiście jest jedna, ale zdecydowanie można zauważyć dwa jej modele. Jeden oparty jest na założeniach lamarkizmu i ten nazywam łagodnym modelem eugeniki. Drugi natomiast – oparty na założeniach…
-
Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja
Obrazek: Mapa starożytnej Grecji (750–480 r. p.n.e.) Eugenika starożytna, preeugenika: Grecja, to pierwszy wpis poświęcony tematyce związanej z praktykami eliminowania ludzi ułomnych i chorych ze społeczeństwa w celu poprawy jakości rasy ludzkiej, jakie stosowane były w dziejach historii na długo przedtem, zanim Francis Galton po raz pierwszy użył terminu „eugenika”. Z tej racji wcześniejsze działania nakierowane na doskonalenie gatunku ludzkiego wskazane byłoby nazywać preeugeniką, aby odróżnić je od eugeniki właściwej, dojrzałej, Galtonowskiej. W pracy Inquiries into Human Faculty and Its Development (Badania uzdolnień człowieka i ich rozwoju) w 1883 r., Galton przedstawił zarys nowej dziedziny wiedzy, mającej zajmować się zagadnieniami związanymi z uszlachetnianiem rasy. Napisał, że: Eugenika jest nauką, która zajmuje się wszelkimi wpływami poprawiającymi wrodzone cechy rasy, łącznie z tymi,…
-
Program polskiej eugeniki (EuP3)
Obrazek: Niemiecka kolumna rezerwy przechodzi przez pewną całkowicie zniszczoną wieś na ziemiach polskich podczas I wojny światowej Program polskiej eugeniki rodził się, gdy Polska była jeszcze pod zaborami. Następnie, kiedy odzyskała niepodległość i powstawały pierwsze organizacje eugeniczne, widać było ogromne zniszczenia pod względem materialnym. Jednak przede wszystkim zaniedbania zdrowotne i oświatowe ludności, a ponadto ubóstwo, zdeterminowały specyfikę polskich programów eugenicznych. Początkowo, pod względem instytucjonalnym istniało duże rozproszenie. Trzeba pamiętać, że był to okres Polski zrujnowanej po I wojnie światowej i “zlepionej” z trzech części będących pod różnymi zaborami. Jeszcze w czasach zaborów zauważono degenerowanie się narodu, m.in. w następstwie chorób – obok wenerycznych – gruźlicy i alkoholizmu głównie, ale również…
-
Eugenika polska: początki pod zaborami (EuP1)
Obrazek: Ziemie Rzeczpospolitej pod zaborami To drugi Wpis z tematu Eugenika, a pierwszy – z zakresu Eugenika polska Idee eugeniczne w XIX stuleciu rozwijane były niemal przez wszystkie cywilizowane kraje świata i narody. Zataczając coraz szersze kręgi, nurt eugeniczny pobudził też polską myśl do opracowania rodzimej wersji eugeniki. Początki eugeniki na ziemiach polskich Pierwsze wzmianki na temat eugeniki na ziemiach polskich (pod zaborami) pochodzą przede wszystkim od przyrodników. Szczególnie tych zajmujących się propagowaniem ewolucjonizmu (najpierw J.B. Lamarcka, a później ewolucjonizmu Wallace’a – Darwina), który bezpośrednio wiązany jest z wykreowaniem eugeniki. Eugenika została sformułowana przez brytyjskiego arystokratę sir Francisa Galtona, w drugiej połowie XIX w. Galton zakładał możliwość doskonalenia fizycznego i umysłowego człowieka, jako gatunku, w drodze…
-
Eugenika. Czy możliwe jest doskonalenie gatunku ludzkiego?
Obrazek: Konzentrationslager w Dachau, Niemcy Eugenika, to dziewiętnastowieczna idea, sformułowana przez brytyjskiego arystokratę sir Francisa Galtona. Zakładała możliwość doskonalenia fizycznego i umysłowego człowieka jako gatunku, w drodze ulepszania cech dziedzicznych. Eugenika – doskonalenie gatunku ludzkiego Czy istnieje możliwość doskonalenia cech dziedzicznych, a tym samym możliwość doskonalenia gatunku ludzkiego? Jak dotąd nie udzielono na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi, to znaczy brak jednej uniwersalnej opinii uczonych. Jednakże nie wykluczano, że taka możliwość istnieje, i już w starożytności podejmowano próby w tym kierunku. Samo pojęcie eugeniki (z języka greckiego – eu-genes – znaczy “dobrze urodzony”, “dobrego pochodzenia”, “rasowy”) istniało już w czasach starożytnej Grecji i związane było z troską o zdrowe i silne społeczeństwo. Jednak nazwa…
