Przedmiot ontologii
Filozofia,  Ontologia

Przedmiot ontologii. Ontologia a metafizyka (On1)

W pierwszym wpisie z ONTOLOGII omówię następujące tematy: Podstawowe działy filozofii, Przedmiot ontologii oraz Ontologia a metafizyka.

W następnych Wpisach z tej kategorii znajdą się omówienia kolejnych tematów tradycyjnie zaliczanych do Ontologii jednego z działów filozofii. Postaram się zamieścić około 10 bloków tematycznych ze szczegółowymi zagadnieniami.

1. Podstawowe działy filozofii

(1) Ontologia (etymologicznie z gr. to on – byt, logos słowo, nauka), zwana też teorią bytu lub filozofią świata;

(2) Teoria poznania (epistemologia, gnoseologia), zajmująca się procesem poznania;

(3) Filozofia człowieka nazywana też antropologią filozoficzną (z gr. antropos – człowiek) – rozważa kim (czym) jest człowiek oraz jakie jest jego miejsce w świecie;

(4) Aksjologia, czyli teoria wartości, ustalająca czym są wartości. W jej skład wchodzą:

  • etyka – nauka o wartościach moralnych
  • estetyka – nauka o wartościach estetycznych i artystycznych
Przedmiot ontologii
Obrazowe przedstawienie ruchu


2. Przedmiot ontologii

Ontologia zajmuje się ogólnymi własnościami tego, co istnieje, czyli własnościami bytu rzeczywistego (realnego).

Według różnych kierunków filozofii realnie mogą istnieć zarówno byty materialne jak i duchowe.

Ontologia naukowa (zwana też przyrodniczą), która będzie stanowić główny przedmiot zaprezentowanych tu rozważań, zajmuje się
światem materialnym.

Rozważa takie kwestie jak:

  • spór o naturę świata, o charakter jego tworzywa,
  • spór między materializmem, idealizmem oraz dualizmem,
  • materia i jej atrybuty: ruch, czas, przestrzeń, zdeterminowanie (podleganie prawom),
  • zagadnienia przyczynowości, determinizmu i finalizmu,
  • problematyka wolności (wolnej woli),
  • problem psychofizyczny.

3. Ontologia a metafizyka

Początkowo ontologia była utożsamiana z metafizyką.

Obecnie metafizykę ujmuje się jako naukę o wszelkich bytach możliwych oraz wszelkich możliwych sposobach ich istnienia,

natomiast

ontologię – jako naukę o bycie realnie istniejącym, badanym także bardziej szczegółowo przez naukę (tzn. nauki szczegółowe).

Przedmiot ontologii
Goclenius

 

Badania metafizyczne zawierają zatem więcej elementów spekulacji myślowych w porównaniu z badaniami z zakresu ontologii. Nic też dziwnego, że pozytywistyczne hasła “oczyszczania” doświadczenia oraz nauki z elementów spekulatywnych były formułowane jako program “oczyszczania nauki z metafizyki”.

Termin metafizyka pojawił się wcześniej od terminu ontologia.

  • Andronikos z Rodos (I w. p.n.e.), porządkując pisma Arystotelesa (384–322 p.n.e.), oddzielił jego rozważania przyrodnicze od rozważań o bycie. Ostatnie rozważania Arystotelesa, Andronikos określił mianem metafizyki.
  • Termin metafizyka oznacza ta meta ta physika – czyli to, co następuje po naukach przyrodniczych. Są to rozważania o ogólnych własnościach i zasadach bytu określone przez Arystotelesa jako “filozofia pierwsza”.

Terminu ontologia użył po raz pierwszy w 1613 r. Goclenius (Rudolph Goeckel) w Leksykonie filozoficznym, a do filozofii został on wprowadzony przez Christiana Wolffa w pierwszej połowie 18 w.

Ilustracje

Goclenius – źródło: Wikimedia Commons

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *